Қирғизҳои помирӣ — қирғизҳои этникӣ ҳастанд, ки ба ислом эътиқод доранд.  Онҳо аз соли 1575 дар Помири баланд чанд марҳила ба сукунат cap карданд. Мавҷи дуюми қирғизҳо дар солҳои 1920-1930 ба хотири пешгирӣ аз мусодираи чорво пас аз барқарор шудани Ҳокимияти Шӯравӣ дар Қирғизистон ба кӯҳистони Помир муҳоҷират карданд [1].

Ҷойгирии сиёсӣ вироиш

Вақте ки долони Вахон ба Афғонистон ҳамчун буфер байни Ҳиндустони Бритониё ва Осиёи Миёнаи Русия дода шуд, марзҳои сиёсӣ қирғизҳои помириро ба ду гурӯҳи калон тақсим карданд. Аксари онҳо (беш аз 65 000 нафар) қирғизҳои муосири Тоҷикистон мебошанд. Қисмати камтар (тақрибан 2000 нафар) қирғизҳои Афғонистони муосир мебошанд, ки амалан аз шӯравишавӣ осеб надидаанд. Сарнавишти қирғизҳои ин кишварҳо дар асри XX бо роҳҳои гуногун инкишоф ёфт. Авлоди қирғизҳои помирии Афғонистон низ дар Покистону Туркия зиндагӣ мекунанд.

Иншои этнографӣ вироиш

А. Н. Бернштам менависад, ки дар асри XVII қирғизҳо ҳокимияти худро дар Помир паҳн карда буданд, соли 1653 Қаратегин ва Ҳисор, баъд ҳатто ба Балх, яъне ба Афғонистон расидаанд, ки дар он ҷо то ба ин дам гурӯҳҳои қирғиз ҳастанд».[2]. Қирғизҳои помирӣ яке аз халқҳои тобовартарини ҷахон мебошанд, ки ҳаёт ва тарзи зисту зиндагонии онҳо дар шароити биёбонҳои сарди баландкуҳ инкишоф ёфтааст. Шуғли анъанавии кӯчманчӣ (гӯсфанд, асп ва қутос) мебошад. Чорворо ба орд ва дигар зарфҳои уйғур ва тоҷикон иваз мекарданд. Аввалин бор барои этнографҳои рус қирғизҳои помирӣ аз соли 1892 маълум шуданд. Он вақт шумораи қирғизҳо дар Помир қариб 10 ҳазор нафарро ташкил медод. Қирғизҳои помирӣ дар назари аввал содда ва ноустувор, сайёҳони русро бо дараҷаи мутобиқ шудан ба зиндагӣ дар шароити сахти куҳистон ба ваҷд меоварданд [3]. Онҳо ҳамчун одамони хушмуомила ва соддадил рӯ ба рӯ мешуданд.

Эзоҳ вироиш

  1. BBC Russian — В мире — Афганские киргизы встречают прохладный прием в Бишкеке(пайванди дастнорас — таърих). 16 Январ 2013 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 21 Январ 2013.
  2. Князев А. А. Афганские киргизы // Афганистан в начале XXI века. — М.: Институт изучения Израиля и Ближнего Востока, 2004. — С. 80. — ISBN 5-89394-132-2.
  3. Листая старые журналы. Памирские киргизы конца XIX века глазами военного писателя Бориса Тагеева — Фергана. Ру(пайванди дастнорас — таърих). 27 июни 2010 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 9 феврали 2010.