Тугмачагул
Тугмачагул, мӯбофак, панирак (лот. Málva) — гиёҳест яксола ё бисёрсола аз оилаи тугмачагулҳо.
Тугмачагул | ||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||
Табақабандии илмӣ | ||||||||||||||
ХАТО: шаблони орояшинохтӣ нест. Параметрҳои parent ва rangро пур кунед.
|
||||||||||||||
Номи байнулмилалии илмӣ | ||||||||||||||
Malva L., 1753 | ||||||||||||||
Мутародифот | ||||||||||||||
Номенклатурный тип | ||||||||||||||
|
Тавсифоти гиёҳшинохтӣ
вироишТугмачагул эсосан чун алафи бегона дар назди бошишгоҳ, киштзору боғ, баъзан дар пахтазору ҷангал месабзад. Дар Тоҷикистон 8 намуди тугмачагул вомехӯрад: М. mauritiana (асосан дар ноҳияҳои шимолӣ ва ҷануби Тоҷикистон, баъзан дар Помири Ғарбӣ нумӯ меёбад.
Корбурдҳо
вироишРастании ороишӣ ва асаловар аст. Баргу гулаш хусусияти давоӣ дорад), М. sylvestris (дар ноҳияҳои ҷанубӣ, дар канори роҳҳо мерӯяд), М.nicacensis (дар ҳама ҷо месабзад; хӯроки хуби чорвосг). М. игсрфкшсф (ғайри Помир) дар ҳамаи заминҳои обии республика мерӯяд), М. neglecta (дар ҳама ҷо месабзад; хӯроки хуби чорвост.
Корбурди пизишкӣ
вироишГиёҳи асаловар, доруист. Дар тибби халқӣ ҳангоми дарди гулӯ бо ҷӯшоби баргу решааш гулӯро мечайқонанд), М. pustella(асосан дар ноҳияҳои марказии республика дар маҷрои хушки дарёҳо, канори роҳҳо мерӯяд ва ҳамчун рустании рангуборӣ, равғану витаминдор истифода мешавад), М. parviflora (асосан дар шимол ва ҷануби республика вомехӯрад), М. раmirroalaica (танҳо дар Помири Ғарбӣ дар пайколу назди бошишгоҳҳо месабзад).
Баргу пояи навраси тугмачагул (М. sulvestris М. neglesta, М. mauritiana ва ғайра)-ро, ки сервbтамин (каротин ё провитамини А ва витамини С) аст, ба таом меандозанд. Гул ва барги тугмачагули бешагӣ (М. sulvestris, нигаред расм) луоби фаровон дошта, шарбаташро аз қадим чун дору ва гулашро барои ранг кардани пашм ба кор мебаранд. Аз баъзе тугмачагулҳо (М. melusa) нахи дурушт ҳосил мекунанд ва аз он арғамчин мебофанд. Аз тухмаш равған мегиранд.
Эзоҳ
вироишАдабиёт
вироиш- Травянистые растения СССР, т. 2, Москва, 1971;
- Флора Таджикской ССР, т. 6, Л., 1981.
- Энциклопедияи Советии Тоҷик : [дар 8 ҷ.] / сармуҳаррир А. С. Сайфуллоев. — Д. : СИЭСТ, 1978—1988.