Ассамблеяи байнипарламентии ИДМ

Ассамблеяи байнипорлумоонии ИДМ — дар шакли пурра Ассамблеяи байнипарламентии давлатҳо — ширкатдорони ИДМ, ки ба қабули санадҳои қонунгузорӣ, инчунин мувофиқ гардондани қонунгузориҳои ИДМ бо стандартҳои байналмилалӣ машғул аст, 27 марти 1992 дар шаҳри Алмаато (Қазоқистон) таъсис ёфт. Мутобиқи созишномае, ки роҳбарони парламентҳои ҷумҳуриҳои Арманистон, Белорус, Тоҷикистон, Ӯзбекистон, Қирғизистон ва Федератсияи Россия ба имзо расондаанд, ассамблея чун мақоми машваратӣ ба­рои тайёр намудани лоиҳаи санадҳои қонунгузории қобили таваҷҷуҳи тарафҳо ташкил шудааст.

Қасри Таври

Солҳои 1993-95 ҷумҳуриҳои Гурҷистон, Молдова, Озар­бойҷон ва соли 1999 Украина ҳам узви он гардиданд. Ҷумҳурии Гурҷистон соли 2008 аз узвияти ассамблея баромад. Афғонистон ба сифати нозир ҳузур дорад. Қароргоҳаш дар шшаҳри Санкт-Петербург аст.
Майи соли 1995 сардорони давлатҳои ИДМ Шартнома (Конвенсия) дар бораи Ассамблеяи байнипарламентии давлатҳо — иштирокдорони ИДМ-ро имзо карданд, ки аз 16 январи 1996 эътибор пайдо намуд. Бар асоси он ассамблея ҳолати расмии мақоми байнидавлатӣ гирифт ва дар низоми мақомоти ИДМ ҷойгоҳи пешоҳанг ишғол кард. Дар фаъолияташ ассамблея бештар ба масъалаҳои ҳамоҳангсозӣ ва наздикшавии қо­нунгузориҳои давлатҳои Иттиҳод диққат медиҳад. Ин кор дар санадҳои амсилавии қонунгузорӣ ва тавсияномаҳои қабулкардаи ассамблея таҷассум меёбад. Ҳангоми таҳияи онҳо таҷрибаи парламентҳои мамолики Иттиҳод ва созмонҳои байналмилалии парламентӣ ба назар гирифта мешавад. Самти асосии қонунэҷодкунии намунавӣ дар бахши иқтисодӣ ташаккули асосҳои ҳуқуқии фазои умумии иқтисодии Иттиҳод, аз ҷумла таъмини ҳуқуқии бунёди манотиқи озоди тиҷо­ратии давлатҳои Иттиҳод мебошад. Декабри 2004 бар пояи ассамблея ҷаласаи парламентии ҳайати давлатҳо Созишнома дар бораи ташкили фазои ягонаи иқтисодиро ба тасвиб расонд.
Мавқеи Ассамбелия дар коркарди муносиботи муттафиқона ҷиҳати ҳалли масъалаҳои сиёсати иҷтимоӣ, таъмини риояи ҳуқуқ ва озодии асосии инсон, ҳамкории гуманитарӣ сол то сол меафзояд. Марҳалаи муҳим дар ин ҷараён қабули Хартияи ҳуқуқи иҷтимоӣ ва кафолати шаҳрвандони давлатҳои мустақил, инчунин як қатор санаду тавсияномаҳои амсилавии қонунгузорӣ гардиданд, ки ба ҳифзи кӯдак, ҳимояи иҷтимоии аҳолӣ дар шароити бозор равона шудаанд. Зиёда аз ин ассамблея ба ташкили шароит ҷиҳати рушди ҳамкории муштарак дар бахши ҳифзи муҳити зист, мубориза бо ҷинояткорӣ ва коррупсия (фасод) дар доираи ИДМ мусоидат менамояд, корҳои бисёр дар бахши таъмини мубориза алайҳи терроризми байналмилалӣ анҷом медиҳад. Бо мақсади тезондани фаъолияти қонунгузорӣ дар ин самт окт. 2004 бо ибтикори ассамблея бар пояи он Комиссияи муттаҳида оид ба ҳамоҳангсозии қонунгузориҳо дар бахши мубориза бо терроризм, ҷинояткорӣ ва нашъаҷаллобӣ дар ИДМ ташкил ёфт.
Ассамблея ҳамаҷониба ба рушди ҷараёнҳои интегратсионӣ (якҷошавӣ) дар ҳудуди Иттиҳод мусоидат намуда, ба Шӯрои роҳбарони давлатҳо ва Шӯрои роҳбарони ҳукуматҳои Иттиҳод тавсияномаву пешниҳод ирсол медорад. Баробари ин ассамблея барои санҷида, расман тасдиқ кардани бисёр ҳуҷҷатҳои байнидавлатӣ талош менамояд. Чунончи, лоиҳаи Низомномаи Иттиҳод дар ҷала­саи умумии (пленарӣ) ассамблея қабл аз қабул аз тарафи Шӯрои роҳбарони давлатҳо мавриди баррасӣ қарор гирифт. Дирафш (парчам) ва нишон (аломат)-и Иттиҳод дар асоси озмуни байналмилалӣ тасдиқ ва қабул гардид. Бо мақсади демократикунонии ҳаёти ҷамъиятии мамлакатҳои ИДМ ассамблея нозиронашро ба интихоботи парламент ва роҳбарони давлат мефиристонад. Дар ин маврид Конвенсияи «Стандартҳои интихоботи демократӣ, ҳуқуқ ва озодии интихобкунандагон дар ИДМ» таҳия шудааст. Тамоми масоили муҳимми фаъолият ва рушди ИДМ ва ҳамкории байналмилалӣ дар ҷаласаҳои умумии ассамблея баррасӣ мешаванд, ки соле ду маротиба баргузор мегардад. Дар он роҳбарони парламентҳои миллӣ бо ҳайати вакилон, намояндагони мақомоти оинномавӣ ва соҳавии ИДМ, нозирон аз созмонҳои байналмилалию ҷамъиятӣ иштирок менамоянд. Ташкили фаъолияти ассамблеяро Шӯ­рои байнипарламентӣ роҳандозӣ мекунад, ки аз роҳбарони ҳайати парламентӣ таркиб ёфтааст. Шӯро соле чанд маротиба дар ҷаласа барои баррасии масъа­лаҳои муҳимми Иттиҳод, масоили вобаста ба омодасозӣ ва баргузор кардани ҷаласаҳои умумии он, конференсия ва семинарҳои илмӣ-амалии байналмилалӣ ҷамъ меояд, фаъолияти сулҳоварии парламентарийҳоро ҳамоҳанг месозад.
Мақоми маъмурии Шӯро-Котиботи Шӯрои ассамблея мебошад. Он ба масъалаҳои таъмини фаъолияти таҳлилӣ ва ташкилӣ-техникӣ машғул аст, Шӯро ва комиссияҳои доимӣ бо мақомоти ойинномавӣ ва соҳавии интегратсионӣ, инчунин Комитети иҷроияи ИДМ ҳамкории доимӣ барқарор кардааст. Комиссияи доимӣ дар таҳия ва омода намудани санадҳои амсилавии қонунгузорӣ ва дигар ҳуҷҷатҳо — оид ба масъалаҳои ҳуқуқӣ; оид ба иқтисод ва молия; оид ба сиёсати аграрӣ, оид ба масъалаҳои мудофиа ва амният; оид ба илм ва маориф; оид ба фарҳанг, иттилоот, сайёҳӣ ва варзиш; оид ба омӯзиши таҷрибаи сохтмони давлатӣ, худидоракунии маҳаллӣ; назоратӣбуҷавӣ ва ғайра нақши муҳим дорад.

Эзоҳ вироиш

Адабиёт вироиш

  • Ассамблеяи байнипарламентии ИДМ / Г. Зокиров // Асос — Боз. — Д. : СИЭМТ, 2013. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир Н. Амиршоҳӣ ; 2011—2023, ҷ. 2). — ISBN 978-99947-33-52-4.