Бозиҳои олимпӣ

Бозиҳои олимпӣ — калонтарин маҷмӯи мусобиқаҳои байналмилалии замони ҳози­ра. Асосгузори Бозиҳои олимпии муосир – шаҳр­ван­ди Фаронса Барон Пйер де Кубертен мебошад. Шарт, қоида ва низомномаҳои Бозиҳои олимпиро конгресси байналмилалии соли 1894 шаҳри Порис, ки дар он намояндагони 34 кишвар шир­кат доштанд, муайян кардааст. Мақоми роҳбари­кунандаи Бозиҳои олимпии муосир Кумитаи байналмилалии олимпӣ мебошад. Нахустин Бозиҳои олимпии муосир соли 1896 дар шаҳри Афина (Юнон) баргузор гардид. Аз соли 1924 то имрӯз Бозиҳои олимпии зимистона низ баргузор мегарданд. Бозиҳои олимпии VI (1916), XII (1940) ва XIII (1944) аз сабаби ҷангҳои якум ва дуюми ҷаҳонӣ баргузор нашудаанд.

Бозиҳои Олимпиадаи

Бозиҳои олимпии бостонӣ

Бозиҳои олимӣ, ид ва мусобиқаҳои оммавӣ дар Юнони Қадим. Мувофиқи анъанаи таърихӣ аз соли 776 то милод ҳар 4 сол як бор дар шаҳрчаи Олимп (шимолу ғарбии Пелопоннеси вилояти Элида) баргузор мегардид. Ба ин муносибат дар ин ҷо варзишгоҳҳо, ҳавзҳои шино­ва­рӣ, гимнасия (машқгоҳ), ҳарамҳо ва ғайра сохта мешуданд. Дар майдони махсус маҳсулоти хоҷагии халқ намоиш дода мешуд. Дар рафти Бозиҳои олимпӣ баробари варзишгарон олимон, файласуфон, навозандагону рассомони машҳур ва арбобони давлатӣ низ ҷамъ меомаданд. Рӯзҳои омад ва бозгашти варзишгарон дар Бозиҳои олимпии Юнони Қадим оташбас­ти муқаддас эълон карда мешуд. Дар мусобиқа варзишгарон аз рӯйи вазнбардорӣ, шамшерзанӣ, найзапартоӣ, камон­варӣ, муштзанӣ (бокс), давидан ва ғайра қувваозмоӣ намуда, анъанаҳои гуногунро иҷро мекарданд. Дар мусо­биқа фа­қат мардҳо иштирок менамуданд. Барои зан­ҳо бозиҳои ало­ҳида ташкил мекарданд. Ғолибон бо муко­фотҳо сар­фароз мегардиданд. Туҳфаи асосӣ тоҷи сари аз нав­даҳои дарахти зайтун бо корди тилоӣ буридашуда буд. Баргузории Бозиҳои олимпӣ дар асри IV баъди ба ҷойи бутпарас­тӣ густариш ёфтани дини масеҳӣ манъ карда шуд.

Ширкати варзишгарони тоҷик дар Бозиҳои олимпӣ

Аввалин ширкатдори Бозиҳои олимпӣ аз Тоҷикистон вар­­зишгар – қаиқрон Иброҳим Ҳасанов (соли 1960, дар Бозиҳои олимпии XVII шаҳри Руми Итолиё) мебошад. Варзишгар Юрий Лобанов дар Бозиҳои олимпии XX Мюнхен (1972) оид ба қаиқронӣ ғолиб омад. Зебунисо Рустамова дар Бозиҳои олимпии XXI Монреал (1976) оид ба камонварӣ соҳиби медали биринҷӣ гардид. Дар Бозиҳои олимпии XXII Маскав (1980) Анатолий Старостин оид ба панҷҳарбаи муосир соҳиби ду медали тило (дар ҳай­ати даста ва шахсӣ) ва Юрий Лобанов соҳиби медали биринҷӣ гаштаанд. Соли 1992 варзишгари тоҷик Андрей Абдувалиев дар гурзпартоӣ чемпиони Бозиҳои олимпии шаҳри Барселона (Испониё) шуд. Дар солҳои соҳибистиқлолии Тоҷи­кис­тон дар Бозиҳои олимпии XXIX Пекин (2008) Юсуф Абдусаломов оид ба гӯш­тини тарзи озод ҷойи 2-юм, Расул Боқиев оид ба куштии ҷуду ҷойи 3-юм ва муштзандухтари тоҷик Мавзуна Чориева дар Олимпиадаи Лондон (2013) соҳиби ме­дал­и бирин­ҷӣ гардиданд.

Бозиҳои Олимпӣ

• Бозиҳои Олимпиадаи Зимистонӣ 2010
• Бозиҳои олимпии тобистона 2016

Адабиёт

• Бозиҳои олимпӣ // Боз — Вичкут. — Д. : СИЭМТ, 2014. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир Н. Амиршоҳӣ ; 2011—2023, ҷ. 3). — ISBN 978-99947-33-46-0.