Википедиа

Ватслав Ҳавел

Ватслав Ҳавел (чехӣ: Václav Havel; 5 октябри соли 1936, Прага, Ҷумҳурии Чехословакия — 18 декабри соли 2011, Градечек, ноҳияи Трутнов, вилояти Градетс-Кралове, Ҷумҳурии Чех)  — арбоби сиёсӣ ва ҷамъиятии чех, мунаққиди режими коммунистӣ, дромнавис ва очеркнавис. Ӯ нуҳумин ва охирин президенти Чехословакия (1989—1992) ва аввалин президенти Ҷумҳурии Чех (1993—2003) буд.

Ватслав Ҳавел
чехӣ: Václav Havel
President of Czechoslovakia[d]
29 декабр 1989 — 20 июл 1992
Пешгузашта Gustáv Husák[d]
President of the Czech Republic[d]
2 феврал 1993 — 2 феврал 2003
Ҷонишин Václav Klaus[d]
Таваллуд 5 октябр 1936(1936-10-05)[1][2][3][…]
Даргузашт 18 декабр 2011(2011-12-18)[6][2][7][…] (75 сол)
Мадфан
Падар Václav M. Havel[d][10]
Модар Božena Vavrečková[d][10]
Ҳамсар Olga Havlová[d][11] ва Dagmar Havlová[d][12][13]
Ҳизб
Таҳсилот
Фаъолият Театр[4], драма[4], рӯзноманигории эътиқодӣ[d][4] ва сиёсат[4][4]
Эътиқод lapsed Catholic[d]
Соядаст
Ҷоизаҳо
St. George's Order of Victory Collar of the Order of the White Lion Commandeur des Arts et des Lettres‎ Салиби бузурги ордени Легиони Фахрӣ Grand Collar of the Order of the Southern Cross Companion of the Order of Canada Ордени Гули Довудӣ Grand Cross Special Class of the Order of Merit of the Federal Republic of Germany Collar of the Order of the Cross of Terra Mariana Order of the Three Stars, 1st Class Order of Prince Yaroslav the Wise, 3rd class Order of Tomáš Garrigue Masaryk, 1st class Grand Cross of the Order of the White Double Cross‎ Order of Freedom of the Republic of Slovenia Grand Cross with Chain of the Order of Merit of the Republic of Hungary (civil) Collar of the Order of Isabella the Catholic‎ Presidential Medal of Freedom ордени Уқоби сафед Grand Cross of the Order of Vytautas the Great Knight Grand Cross of the Order of Merit of the Italian Republic Austrian Decoration for Science and Art Order of State of Republic of Turkey Grand Collar of the Order of Liberty Order of the Liberator General San Martín Order of al-Hussein bin Ali Order of the Star of Jordan Order of Brilliant Star
Charlemagne Prize

Gottlieb Duttweiler Prize[d] (1990)

 Grand Cross of the Order of the Bath

Prix mondial Cino Del Duca[d] (1997)

Gandhi Peace Prize[d] (августи 2003)

 Order of Rio Branco Order of the Oriental Republic of Uruguay

Erasmus Prize[d] (1986)

Franz Kafka Prize[d] (2010)

Concordia Prize[d]

Peace Prize of the German Publishers' and Booksellers' Association[d] (15 октябр 1989)

Olof Palme Prize[d] (1989)

Indira Gandhi Peace Prize[d] (1993)

 Princess of Asturias Award for Communications and Humanities

Geuzenpenning[d] (1995)

Four Freedoms Award – Freedom Medal[d] (1990)

 Philadelphia Liberty Medal

Freedom Award[d] (2003)

Giuseppe Motta Medal[d] (2008)

Light of Truth Award[d] (2004)

Monismanien Prize[d] (2005)

Democracy Service Medal[d]

Delta Prize for Global Understanding[d]

 Philadelphia Liberty Medal

Ambassador of Conscience Award[d] (2003)

Bridge Prize of the City of Regensburg[d] (2006)

Catalonia International Prize[d] (1995)

 Lagun Onari

Fulbright Prize[d] (1997)

Quadriga[d] (2009)

International Simón Bolívar Prize[d] (1990)

Sonning Prize[d] (1991)

Honorary doctor of the Dresden University of Technology[d]

доктори ифтихории Донишгоҳи озоди Брюссел[d] (1991)

Honorary doctor of the University of Liège[d] (2007)

honorary doctor of the Bar-Ilan University[d]

honorary doctor of the Hebrew University of Jerusalem[d]

honorary doctor of the University of Warsaw[d]

Jaroslav Seifert Prize[d] (2008)

Karel Čapek Prize[d] (2008)

honorary doctorate of Haifa University[d]

1st of June Award[d] (2009)

honorary citizen of Plzeň[d] (6 май 1990)

Theodor Heuss Award[d] (1993)

honorary citizen of Budapest[d] (2013)

honorary doctor of the University of Padua[d]

Fellow of the Royal Society of Literature[d]

Austrian State Prize for European Literature[d] (1968)

honorary citizen of Prague[d]

honorary doctorate of the Masaryk University[d] (1995)

Deutscher Nationalpreis[d] (2003)

Point Alpha Prize[d] (2008)

Saint George medal[d]

Čestná medaile T. G. Masaryka[d]

honorary doctorate of the Vrije Universiteit Brussel[d] (1990)

participant in the resistance and resistance against communism[d]

German citizenship price[d] (2000)

 Order Ecce Homo
Princess of Asturias Awards

Eugen Kogon Award[d] (2012)

Evelyn F. Burkey Award[d]

honorary doctor of the Sorbonne Nouvelle University[d] (3 июн 1992)

Honorary doctor of the Paris-Sorbonne University[d] (8 август 1991)

Q126416281? (14 май 1984)

Q126416301? (2009)

honorary doctor of Comenius University[d] (31 октябр 1990)
Вебгоҳ vaclavhavel.cz​(чех.)​(англ.)
Ҷойҳои кор
 Парвандаҳо дар Викианбор
Логотипи Викитека Осор дар Викитека

Корнома

вироиш

Ватслав Ҳавел солҳои 1960 дар «Дивадло На Забрадлӣ» (Дар театри дастрасӣ) кор карда, дар он ҷо бо пйесаҳои худ «Таҷлил дар боғ» (1963) ва «Эҳтиёт» (1965) машҳур гашт.

Дар давраи рӯйдодҳои «баҳори Прага», ӯ дар баҳсҳои сиёсӣ ширкат дошт ва ба ҷомеаи демократӣ даъват кард. Ҳанӯз соли 1965 сензураи Чехия ба манъ кардани асарҳои ӯ шурӯъ кард. Пас аз саркӯби бераҳмонаи ислоҳот аз ҷониби ҳамлаи низомии аъзои Паймони Варшава дар соли 1968, нашрияҳоро мамнӯъ карданд ва ӯ ба яке аз маъруфтарин мухолифон, мунаққидони режими навбатии эътидол табдил ёфт.

Вай аз ҳуқуқҳои маҳбусони сиёсӣ ҳимоят карда, ташаббуси ҳуқуқи башари шаҳрвандӣ Оинномаро «Хартяи 77»-ро таъсис ва ҳаммуассис кардааст. Ҳамин тариқ, ӯ обрӯи байналмилалии худро мустаҳкам кард, аммо ин ба ӯ тақрибан панҷ соли зиндон низ овард. Дар айни замон, дар қатори дигар пйесаҳо, инчунин очеркҳои таъсирбахш ба монанди «Қудрати беқувват» (1978) навиштааст.

Пас аз оғози «инқилоби махмалӣ» дар моҳи ноябри соли 1989 Ватслав Ҳавел яке аз муассисони Анҷумани шаҳрвандии зиддикоммунистӣ шуд ва ҳамчун номзади он 29 декабри соли 1989 президенти Чехословакия интихоб шуд. Вай аз тамоюли кишвар ба демократияи парлумонӣ ва сохторҳои сиёсии тамаддуни ғарбӣ ҷонибдорӣ мекард, аммо дар соли 1992 аз парокандашавӣ Чехословакияро пешгирӣ карда натавонист. Аз соли 1993 инҷониб ду давра президенти Ҷумҳурии Чех буд. Дар ин давра ӯ дар хориҷ шудани кишвар аз Паймони Варшава ва пайвастани он ба НАТО кушиш кард. Вай ба пайвастани Ҷумҳурии Чех ба Иттиҳоди Аврупо исрор дошт.

Ҳамчун нависанда, Ватслав Ҳавел бо драмаҳои худ дар рӯҳияи театри бемаънӣ машҳур аст, ки дар он ҷо, аз ҷумла ба мавзӯъҳои қудрат, бюрократизм ва забон ва инчунин эссеҳои худ таваҷҷӯҳ дошт. Дар очеркхо ва мактубхои махбас дар баробари тахлили сиёсй ба масъалахои фалсафии озодӣ, кудрат, ахлок ва фаросат таваччух дошт. Ватслав Ҳавел низ худро ба шеъри таҷрибавӣ бахшидааст; «Антикодхо» шеърхоеро дарбар мегиранд, ки асосан дар солхои 60-ум навишта шудаанд.

Бузургдошт

вироиш
  • Соли 2004 дар Прага Китобхонаи Ватслав Ҳавел кушода шуд.
  • 2013 Фурудгоҳи Прага номи Ватслав Ҳавелро гирифт.
  • Соли 2013 бо иштироки Ассамблеяи порлумонии Шӯрои Аврупо, Китобхонаи Ватслав Ҳавел ва Бунёди Чарта 77 Ҷоизаи Ватслав Ҳавел дар соҳаи ҳуқуқи инсон таъсис дода шуд, ки барандаи аввалини он ҳомии ҳуқуқи башари белорус Олес Билятский буд.[16]
  • Соли 2016 хиёбони Киев ба шарафи Ватслав Ҳавел номгузорӣ шуд.
  • Моҳи декабри соли 2016 дар Киев лавҳаи ёдгорӣ ба ифтихори Ҳавел кушода шуд[17]
  • Дар соли 2018 истгоҳи трамвайи баландсуръати Киев ба шарафи Ватслав Ҳавел номгузорӣ шуд (истгоҳи трамвайи баландсуръати Ватслав Ҳавел). (баъзан истгоҳи Булвар Лепсе).

Мукофотҳо

вироиш
  • Ордени шоҳзода Ярослави ҳаким III Моддаи. (Украина, 19 августи 2006)
  • Ҷоизаи Олоф Палм (1989).
  • Ҷоизаи сулҳи китобфурӯшони Олмон (1989).
  • Ҷоизаи «Quadriga» (2009).

Эзоҳ

вироиш
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 http://www.vaclavhavel-library.org/
  2. ↑ 2.0 2.1 Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформаи додаҳои боз — 2011.
  3. ↑ Энциклопедия Брокгауз (нем.)
  4. ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 Чешская национальная авторитетная база данных
  5. ↑ https://cs.isabart.org/person/6840
  6. ↑ http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-16236393
  7. ↑ Itaú Cultural https://enciclopedia.itaucultural.org.br/pessoa427068/vaclav-havel (порт.) — São Paulo: Itaú Cultural, 2001. — ISBN 978-85-7979-060-7
  8. ↑ http://www.radio.cz/en/section/curraffrs/vaclav-havel-to-be-given-state-funeral-and-highest-military-honors
  9. ↑ BillionGraves (ингл.) — 2011.
  10. ↑ 10.0 10.1 https://archive.vaclavhavel-library.org/Archive/Event?&&&&eventYear=1936
  11. ↑ https://archive.vaclavhavel-library.org/Archive/Event?eventYear=1964&page=2
  12. ↑ https://archive.vaclavhavel-library.org/Archive/Event?eventYear=1997&&&&page=10
  13. ↑ IHNed (чеш.) — Economia, 1997. — ISSN 1213-7693
  14. ↑ 14.0 14.1 14.2 14.3 http://www.vaclavhavel-library.org/cs/vaclav-havel/zivotopis/1936-1959
  15. ↑ http://www.vaclavhavel-library.org/cs/vaclav-havel/zivotopis/1969-1976
  16. ↑ Премію Вацлава Гавела дали білоруському політв'язню. BBC Україна (30 вересня 2013). 3 жовтня 2013 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 2 жовтня 2013.
  17. ↑ Цензор.НЕТ. У Києві відкрили меморіальну дошку на честь Вацлава Гавела. ФОТО (uk-UA), Цензор.НЕТ. Бойгонӣ шудааст 23 грудня 2016. Проверено 22 Декабри 2016.

Адабиёт

вироиш
  • Ватслав Ҳавел . Аҳди Русия [1] Бойгонӣ шудааст {{{2}}}. бойгонӣ шудааст(укр.)
  • Ватслав Ҳавел. Мулоқот бо Горбачёв [2] Бойгонӣ шудааст {{{2}}}. бойгонӣ шудааст(укр.)
  • Ватслав Ҳавел. Сиёсат ва виҷдон [3] Бойгонӣ шудааст {{{2}}}. бойгонӣ карда шудааст(укр.)
  • Ватслав Ҳавел. Дар бораи нафрат [4] Бойгонӣ шудааст {{{2}}}. бойгонӣ карда шудааст(укр.)
  • Хансен, К. А. Маориф ва фарҳанги демократия [Матн] / Кирстен А. Хансен [ва ғайра]; муқаддима. анҷир. Ватслав Ҳавел; пешгуфтор П.Коглин, Л. Лоран. — Лвов: Иттифоқи нашриёти Галисия, 2001. — 152 с.: бемор. — ISBN 966-7893-12-2 . [Эд.: Хансен, Кирсен А. ]

Дар бораи Ватслав Ҳавел

вироиш
  • Барна, В. Ҳавел Вацлав / В. Барна // Тернопільський енциклопедичний словник : у 4 т. / редкол .: : Заводи табъу - ISBN 966-528-197-6 . Вацлав Гавел / Тарҷумаи ҳол Ватслав Ҳавел.(пайванди дастнорас) Тарҷумаи ҳол(пайванди дастнорас)
  • Ҳавел Венслас // Энсиклопедияи сиёсӣ. — Киев .: Нашриёти парламентӣ, 2011. — С. 123 ISBN 978-966-611-818-2 .
  • Зализняк, Ю. Б. Интеллектуализми ахлоқии журналистикаи Иван Дзюба ва Ватслав Ҳавел [Матн]: рисола / Юрий Богданович Зализняк; Донишгоҳи миллии Львов Univ. Иван Франко. — Львов, 2007. — 217 с. — 185—197.
  • Зализняк, Ю. Б. Интеллектуализми ахлоқии журналистикаи Иван Дзюба ва Ватслав Ҳавел [Матн]: реферат муаллиф. диссертация / Юрий Богданович Зализняк; Донишгоҳи миллии Киев ба номи Тарас Шевченко. Институти журналистика. — Киев, 2007. — 20 саҳ.
  • Зарицкий, О. М. Вацлав Гавел. Портрети сиёсӣ. — [Киев]: Сатсанга, 2001. — 127, [3] с. — Муаллиф. дар бораи obkl. муайян нашудааст. — Библиогр.: С. 127—129.
  • Мелещенко, Т. ДАР. Вацлав Гавел ва роли у дар процессхои сохти давлатии Чехословакия [Матн]: диссертация / Мелещенко Тетьяна Володимиривна; Нат. пед. Univ. М. П. Драгоманова. — Киев, 2010. — 20 саҳ.
  • Мелещенко, Т. ДАР. Вацлав Гавел ва роли у дар процессхои сохти давлатии Чехословакия [Матн]: диссертация / Мелещенко Тетьяна Володимиривна; Нат. пед. Univ. М. П. Драгоманова. — Киев, 2010. — 211 с.
  • Тисменян, В. Гардиши сиёсат: Аврупои Шарқӣ аз Сталин то Ҳавел / Владимир Тисменян; хати ВА. Д. Гриценко. — Киев: Мегатип, 2003. — 320 с. — (Таърихи Европа). — ISBN 5-85722-102-1

Пайвандҳо

вироиш
  • Ватслав Ҳавел // Украина дар муносибатҳои байналмилалӣ. Луғати энсиклопедӣ-маълумотнома. Нашри 5. Қисми биографӣ: AM / Resp. ред. М. М. Варварҳо. — Киев: Институти таърихи Украина, АИ Украина, 2014. — с. 86-87.
  • Ватслав Ҳавел // нависандагони хориҷй. Китоби маълумотномаи донишномавӣ: 2 ҷ. / Муҳаррирон Н. Михалская ва Щавурский Б. — Тернопол: Китоби дарсӣ — Богдан, 2005. — А — К. — БО. 330 с. — ISBN 966-692-578-8.
Баргирифта аз "https://tg.wikipedia.org/w/index.php?title=Ватслав_Ҳавел&oldid=1309844"