Метан
Метан (аз лот. methanum; гази ботлоқ), CH4 — карбоҳидрогени якуми қатори ҳомологии карбоҳидрогенҳои сер (алканҳо). Метан гази сузанда беранг бебуй, ҳарорати ҷӯшиш-165, 5 ҳарорати гудозиш 182,5 зичиаш нисбат ба ҳаво 0,554 ҳангоми бо ҳаво якҷоя шудан (дар сурати ба 5-15% расидани консентратсияааш) омехтаи тарканда ҳосил мекунад. Метан қисми таркибӣ ва асосии газҳои табии (77-99%-и ҳаҷми умумӣ) газҳои бо нефт ҷудо мешудаги (31-90%) ва газҳои кон (34-40%) мебошад. Атмосфераи баъзе сайёраҳо (Зуҳал, Муштарӣ) асосан аз метан иборат аст. Метани сунъиро бо роҳи коркади термии ангишт ва нефт ҳосил мекунанд. Метани табии ҳангоми пусиши моддаҳои органикӣ бо таъсири бактерияҳои метанҳосилкунанда дар сурати нарасидани ҳаво пайдо мешавад. Метан чун сузишворӣ ва ашё барои ҳосил кадани пайвастдои органикӣ (атсетилен, хлороформ, формалдеҳид ва ғ) истифода мешавад.
 | |
| Общие | |
| Хим. формула | CH₄ |
| Физические свойства | |
| Плотность | 0,717 kilogram per cubic metre[1] ва 422,36 kilogram per cubic metre[1] |
| Энергия ионизации | 0 Ҷ[2] |
| Термические свойства | |
| Т. плав. | −182,49 °С ва −182,46 °С[2] |
| Т. кип. | 111,4 K[3], −161 °С[4] ва −161,48 °С[2] |
| Т. свспл. | 537,8 °С |
| Энтальпия образования | −74 520 joule per mole[3] |
| Энтальпия сгорания | −890,3 kilojoule per mole[5] |
| Таркиб | |
| Дипольный момент | 0 coulomb metre[2] |
| Таснифот | |
| Рег. номер CAS | 74-82-8 |
| PubChem | 297 |
| Рег. номер EINECS | 200-812-7 |
| SMILES | |
| InChI | |
| RTECS | PA1490000 |
| ChEBI | 16183 |
| Номер ООН | 1971 |
| ChemSpider | 291 |
| Приводятся данные для стандартных условий (25 °C, 100 кПа), если не указано иного. | |
Адабиёт
вироишМетан // Лениннома — Муҳит. — Д. : СИЭСТ, 1983. — С. 342. — (Энциклопедияи Советии Тоҷик : [дар 8 ҷ.] / сармуҳаррир А. С. Сайфуллоев ; 1978—1988, ҷ. 4).
- ↑ 1.0 1.1 https://encyclopedia.airliquide.com/methane?GasID=41
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 David R. Lide, Jr. Basic laboratory and industrial chemicals (ингл.): A CRC quick reference handbook — CRC Press, 1993. — ISBN 978-0-8493-4498-5
- ↑ 3.0 3.1 Smith J. M., H.C. Van Ness, M.M. Abbott Introduction to Chemical Engineering Thermodynamics (ингл.) // J. Chem. Educ. — ACS, 1950. — Vol. 27, Iss. 10. — P. 789. — ISSN 0021-9584; 1938-1328 — doi:10.1021/ED027P584.3
- ↑ https://www.bfs-kaelte-klima.de/fileadmin/DATEIEN/Download/Einlegeblatt_fuer_die_Betriebshandbuecher-Broschuerendruck.pdf
- ↑ https://sites.google.com/site/ellesmerealevelchemistry/module-3-periodic-table-energy/3-2-physical-chemistry-1/3-2-1-enthalpy-changes/3-2-1-d-enthalpy-change-definitions