Мураккабгулҳо

Мураккабгулҳо
Мураккабгулҳо
	; Тасвири 12 хӯшагули мураккабгулҳо
Табақабандии илмӣ
Домен:	Эукариотҳо
Олам:	Наботот
Шоха:	Гулдорон
Синф:	Дупаллаиҳо
Забартартиб:	Asteranae
Тартиб:	Asterales
Оила:	Мураккабгулҳо
Номи байнулмилалии илмӣ
	Asteraceae Bercht. & J.Presl (1820), nom. cons.
Мутародифот
	Compositae Giseke — Мураккабгулҳо; и мн. др. Acarnaceae Link, nom. illeg.; Ambrosiaceae Bercht. & J. Presl, nom. cons.; Anthemidaceae Bercht. & J.Presl; Aposeridaceae Raf.; Arctotidaceae Bercht. & J.Presl; Artemisiaceae Martinov; Athanasiaceae Martinov; Calendulaceae Bercht. & J.Presl; Carduaceae Bercht. & J.Presl; Cassiniaceae Sch.Bip., nom. inval.; Cichoriaceae Juss., nom. cons.; Coreopsidaceae Link, nom. inval.; Cynaraceae Spenn.; Echinopaceae Bercht. & J.Presl; Eupatoriaceae Bercht. & J.Presl; Helichrysaceae Link, nom. inval.; Inulaceae Bercht. & J.Presl; Lactucaceae Drude; Mutisiaceae Burnett; Partheniaceae Link, nom. inval.; Perdiciaceae Link, nom. inval.; Senecionaceae Bercht. & J.Presl; Vernoniaceae Burmeist.;
Номенклатурный тип
	Aster L. — Астра
Таксонҳои хоҳар
	Ниг. матн ; Ҳамчунин ниг. Ҷинсҳои оилаи Мураккабгулҳо
ITIS	35420
NCBI	4210
EOL	4206
GRIN	t:110
IPNI	319342-2
FW	183083

Мураккабгулҳо (лот. Compósitae) ё Косниҳо (лот. Asteráceae) — оилаи рустаниҳои дупалларо гӯянд. Дар тамоми кураи Замин қариб 25 ҳазор намудашон мавҷуд аст. Аксарияти мураккабгулҳо рустаниҳои алафианд. Дар арзҳои мӯътадил мураккабгулҳои нимбуттаю бутта ва дар тропикӣ буттаю дарахт бештар мерӯянд. Мураккабгулҳои обӣ, ботлоқӣ ва лиана каманд.

Тавсифоти биологӣ

Мураккабгулҳо баргҳои паи ҳам, баъзан рӯ ба рӯ ҷойгиршуда, хӯшагули сабатак доранд. Гули мураккабгулҳо бекосабарг, гардбаргаш 5-то, ғӯракаш поёнии якхонагӣ буда, гинесеяш аз 2 мевабарг иборат аст.

Густариш

Дар кишварҳои собиқ Шӯравӣ қариб 225 ҷинс ва зиёда аз 3,5 ҳазор намуди мураккабгулҳо маълуманд. Дар Тоҷикистон қариб 105 ҷинс ва 600 намуди мураккабгулҳо аз кӯҳҳои паст то ноҳияҳои абадӣ бо барф пӯшидашуда месабзанд. Дар байни онҳо намудҳои ҷинси хоралаф (зиёда аз 115 намуд), шибоғ (қариб 60 намуд), юринея (зиёда аз 30 намуд) бештар паҳн шудаанд. Намудҳои ҷинси Gerbera, Acroptilon, Echinopa, Polytaxis ва ғайра (дар кадоме 1 намуд дорад) кам мерӯянд. Як қатор мураккабгулҳо решаи ғафси лӯндамонанд доранд. Ба онҳо намудҳои ҷинси Scorzonera, Helianthus ва ғайра мансубанд.

Корбурд

Дар байни мураккабгулҳо рустаниҳои доруӣ хеле бисёранд. Macалан, бобуна, дарманаи румӣ, коснӣ, тархун ва ғайра.

Бисёр намудҳои мураккабгулҳо рустаниҳои асаловар ва хӯроки чорво мебошанд. Намудҳои ҷинси шибоғ дар чарогоҳҳои тирамоҳию зимистона хӯроки асосии бузу гӯсфанд ба шумор мераванд.

Дар байни мураккабгулҳо рустаниҳои ороишӣ низ хеле бисёранд. Macалан, аббосӣ, бахмалгул, довудӣ, картошкагул, киквош, мино ва ғайра.

Як қатор рустаниҳои муҳими хоҷагии қишоқ, ба монанди офтобпараст, маъсар, қоқу, коснӣ, анганор, гвайюла ва ғайра низ ба мураккабгулҳо мансубанд. Баъзе мураккабгулҳо (талха, хори морак, шири харак) алафҳои бегонаи зироатанд.

Эзоҳ

↑ Об условности указания класса двудольных в качестве вышестоящего таксона для описываемой в данной статье группы растений см. раздел «Системы APG» статьи «Двудольные».
↑ См. ссылку GRIN в карточке растения.

Адабиёт

Цветоводство в городах и посёлках Таджикистана, Душанбе, 1965;
Поляков П. П., Систематика и происхождение сложноцветных, Алма-Ата, 1967.

Сарчашма

Энциклопедияи Советии Тоҷик : [дар 8 ҷ.] / сармуҳаррир А. С. Сайфуллоев. — Д. : СИЭСТ, 1978—1988.

[1] Об условности указания класса двудольных в качестве вышестоящего таксона для описываемой в данной статье группы растений см. раздел «Системы APG» статьи «Двудольные».

[2] См. ссылку GRIN в карточке растения.

[1]

[2]