Филми биографӣ

Филми биографӣ ё тарҷумаҳолӣ — жанри синамоӣ (ё асари алоҳидаи бадеӣ) аст, ки сарнавишти як шахсияти маъруф ва шинохтаро дар тӯли ҳаёташ ё дар муҳимтарин лаҳзаҳои драмавии он қисса мекунад. Бар хилофи филмҳое, ки бар рӯйдодҳои воқеӣ ё филмҳои таърихӣ асос ёфтаанд, ҳадафи филми биографӣ на тасвири воқеият ва ҳодисаҳои рухдода, балки таъсири шахси мушаххас ба натиҷаи онҳост.

Дар айни замон истилоҳи англисии 'байопик (англ. biopic ← biographical picture) тасвири биографӣ бештар маъмул аст.

Аксари филмҳои биографӣ драмавӣ мебошанд, аммо баъзеҳо мазҳака, экшн ва жанрҳои дигарро муттаҳид мекунанд.

Синамои шӯравӣ

Дар синамои шӯравӣ бо роҳи идеявӣ ва вазифаҳои тарбиявӣ симои одам дар таърих аз рӯзҳои аввали ташкил ёфтани он мунаввар гардид.

Рангҳои сершумори симои шоирону нависандагон, ки саҳми онҳо дар таърих ва адабиёт мусбат ҳисобида мешуд, Рӯдакӣ, Сино ва дигарон оварда шудаанд.

Анъанаи ғарбӣ

Акс аз филми «Клеопатра», 1934

Акс аз филми «Янки Дудл Денди», 1942

Синамои ҷаҳонӣ ба нақши шахсиятҳо дар таърих камтар аҳамият намедод. Филмҳои сершумор ба Спартак, Клеопатра, Чингизхон, Наполеон ва шумораи зиёди дигар аломатҳои каму беш муҳим бахшида шудаанд.

Синамогарони амрикоӣ афзоиши таваҷҷӯҳ ба филмҳои биографиро дар авоили солҳои 1980-ум қайд карданд, зеро технологияҳои нави филмсозӣ ва афзоиши буҷаҳо ба коргардонҳо имкон доданд, ки давраҳои мухталифи таърихиро боз ҳам равшантар эҳё кунанд. Масалан, «Духтари ангишткан» (англ. Coal Miner's Daughter, 1980), «Буққаи хашмгин» (англ. Raging Bull, 1980), «Огненные колесницы» (англ. Chariots of Fire, 1981), «Умар Мухтор» (англ. Lion of the Desert, 1981 год), «Сурхҳо» (англ. Reds, 1981), "англ. The Right Stuff", (1983) ва ғайра.

Дар ибтидои солҳои 2000-ум дар Ҳолливуд як қатор филмҳои биографӣ бароварда шуданд - «Инсон дар моҳ», 1999, Алӣ, 2001, Фрида, 2002), «Авиатор» (2004) ва ғайра. Азбаски қаҳрамонҳои тасвиршуда аҳамияти таърихӣ доранд, ҳунарпешаҳои серталабтарин дар филмҳои биографӣ даъватмешаванд: Уилл Смит дар нақши Муҳаммад Алӣ дар филми «Алӣ» (2001) ва Ҷим Керрӣ дар нақши Эндӣ Кауфман дар «Инсон дар моҳ» (1999), Леонардо Ди Каприо дар нақши Ҳовард Ҳюз дар филми "Авиатор" (2004).

Одатан, филмҳои биографӣ ба одамони мӯҳтарам ва аз ҷиҳати таърихӣ муҳим тамаркуз мекунанд. Бо вуҷуди ин, баъзеҳо ба шахсиятҳои баҳсбарангез бахшида шудаанд: «Халқ бар зидди Ларри Флинт» (англ. The People vs. Larry Flynt, 1996), «Кокаин» (англ. Blow, 2001), «Ҳаюло» (англ. Monster, 2003) ва ғайра.

Баҳс дар бораи воқеият

Одатан, филмҳои биографӣ бояд ҳаққонияти муайяне дошта бошанд; аммо, баъзан онҳо ба ҳар ҳол имкон медиҳанд, ки баъзе воқеаҳо ба манфиати хати ҳикоя тағир ёбанд. Ҳодисаҳо баъзан назар ба воқеан рухдода бештар ба таври назаррас тасвир карда мешаванд; вақт фишурда мешавад, то ба ҳамаи рӯйдодҳои муҳими филм мувофиқат кунад, ё якчанд нафарро дар як шахс омехта мекунанд.