Қоид Сибсӣ
Беҷӣ Қоид Себсӣ (ар. الباجي قائد السبسي фр. Béji Caïd Essebsi; 26 ноябри соли 1926, Сиди Бу Саид, Протекторати фаронсавии Тунис — 25 июли соли 2019, Тунис, Тунис [6]) — арбоби давлатӣ ва сиёсатмадори Тунис, ҳуқуқшинос, Президенти Тунис аз 31 декабри соли 2014, Сарвазири Ҷумҳурии Тунис аз 27 феврал [7] то 24 декабри 2011, дар солҳои гуногун дар вазифаҳои гуногуни вазирӣ, дипломатӣ ва дигар ҳукуматҳо кор мекард.
| ар. الباجي قائد السبسي | |
 | |
| 31 декабри 2014 — 25 июли 2019 | |
| Пешгузашта | Мунсиф Марзукӣ |
| Ҷонишин | Муҳаммад Носир |
| 27 феврал — 24 декабри 2011 | |
| Президент |
Фуад Мбазаа (мувақ. и.в.) Мунсиф Марзукӣ |
| Пешгузашта | Муҳаммад Ғаннушӣ |
| Ҷонишин | Ҳамадӣ Ҷебалӣ |
| 5 июли 1965 — 8 сентябри 1969 | |
| Президент | Ҳабиб Бургиба |
| Пешгузашта | Тайиб Моҳирӣ |
| Ҷонишин | Хедӣ Ҳефаша |
| 7 ноябри 1969 — 12 июни 1970 | |
| Нахуствазир | Бахӣ Ладҳам |
| Пешгузашта | Муҳаммад Мзалӣ |
| Ҷонишин | Ҳассиб Бен Аммар |
| 15 апрели 1981 — 15 сентябри 1986 | |
| Нахуствазир | Муҳаммад Мзалӣ (1980—1986), Рашид Сафар (1986-1987) |
| Президент | Рашид Сафар (мувақ. и. в. вазир дар мақоми сарвазир) |
| Пешгузашта | Ҳасан Белхоҷа |
.svg){kind=small} Раиси Палатаи намояндагони Тунис
|
|
| 1990 — 1991 | |
| Пешгузашта | Салоҳиддин Балӣ |
| Ҷонишин | Ҳабиб Булярес |
| Таваллуд |
29 ноябр 1926[1][2][3][…] |
| Даргузашт |
25 июл 2019[1][2][3][…] (92 сол) |
| Мадфан | |
| Ҳамсар | Chadlia Caid Essebsi[d] |
| Фарзандон | Hafedh Caid Essebsi[d] |
| Ҳизб | |
| Таҳсилот | |
| Эътиқод | ислом[5] ва суннӣ |
| Соядаст |
 |
| Ҷоизаҳо | |
 Парвандаҳо дар Викианбор | |
Зиндагинома
вироишДар шаҳри Сиди Бу Саид дар Тунис, ки дар зери протекторати Фаронса буд, дар оилаи бойи маҳсенӣ таваллуд шудааст, ки дорои заминҳои калон ва иқтисоди аграрӣ буд. Ӯ абераи Исмоил Қоид Сибсӣ аст — писараке, ки роҳҳанҳои тунисӣ ӯро дар Сардиния дар оғози а. 19 рабуда, баъдан дар оилаи бой (бей) ба воя расид ва дар минбаъда яке аз шахсони муҳими ҳукумати бой (бей) шуд [8].
Қоид Себсӣ соли 1950 дар Порис ҳуқуқшиносиро хатм кард ва ба Тунис баргашта, соли 1952 ба Ассотсиатсияи адвокатҳои Тунис шомил шуд. Вай фаъолияташро аз дифоъ аз фаъолони ҳизби Тунисии "Дустури нав" оғоз кардааст. Як рӯз пас аз ба даст овардани истиқлоли Тунис дар соли 1956 Қоид Себсӣ мушовири сарвазири Шоҳигарии Тунис Ҳабиб Бурқиба шуд. Дарҳол пас аз эълони ҷумҳурӣ дар Тунис дар 25 июли соли 1957, ӯ вазифаи директори маъмурияти минтақаро ишғол кард ва дере нагузашта — директори генералии полиси тафтишотӣ, ки дар ин вазифа 31 декабри соли 1962 ӯ интиқол ёфт 26 муттаҳам ба сӯиқасд барои вайрон кардани амнияти давлатӣ ба прокуратураи ҳарбӣ дошт, гашт.
Аз 5 июли 1965 то 8 сентябри 1969 вай вазири корҳои дохилии ҷумҳурӣ таъйин шуд, сипас ба муддати кӯтоҳ вазири таъйиноти махсуси назди сарвазир буд. Аз 7 ноябри 1969 то 12 июни 1970 — вазири мудофиа ва сипас сафири Ҷумҳурии Тунис дар Фаронса. Аммо, дар моҳи октябри 1971 ва январи 1972, ба тарафдории тавсеаи демократия дар Тунис маҷбур шуд, ки вазифаи сафириро тарк кунад ва баъд ба Тунис баргашт ва ба ягон вазифаи ҳукуматӣ то 3 декабри 1980 дохил набуд, фаъолияташро оғоз кард ва вазири махсуси сарвазир таъйин шуд.
Аз 15 апрели соли 1981 то 15 сентябри соли 1986 Қоид Себсӣ вазири корҳои хориҷии Ҷумҳурии Тунис буд. Дар тӯли ин шаш сол, ӯ ба як қатор ҳодисаҳои бӯҳрон дучор омад: парвози ҷангҷӯёни фаластинӣ аз Бейрут ба Бизерта дар соли 1982, бомбаборон кардани қароргоҳи фаластиниён дар канори ҷанубии Ҳаммам Шоти Тунис аз ҷониби ҳавопаймоҳои Исроил (ба ном Амалиёти "Пойи чубӣ") дар соли 1985, инчунин сиёсати тағйирёбандаи Либияи ҳамсоя аз тарафи Муаммар Қаззофӣ. Фаъолияти Қоид Себсӣ ба ҳайси вазири корҳои хориҷӣ дар рӯзе, ки Шӯрои Амнияти СММ қатъномаи No 573-ро тасдиқ кард, ки ҳамлаи Исроил ба Тунисро маҳкум кард, ба авҷ расид.[9]
Пас аз аввалин инқилоби ёсуманҳо дар Тунис Қоид Себсӣ дар солҳои 1987—1990 сафири Ҷумҳурии Тунис дар Олмони Ғарбӣ буд. Дар соли 1990 вай раиси палатаи намояндагони Тунис (парлумони якпалатагӣ) шуд, ки то соли 1991 баргузор мешуд ва сипас то соли 1994 узви парлумони Тунис боқӣ монд. Пас аз он, ӯ фаъолияташро ҳамчун адвокат барқарор мекунад ва парвандаҳои ҳакамиро дар назди Суди апелятсионии Тунис оғоз мекунад.
Дар ҷараёни инқилоби дуввуми Ёсуман дар натиҷаи мавҷи дуввуми нооромиҳо дар 27 феврали соли 2011 сарвазири ин кишвар Муҳаммад Ғаннушӣ истеъфо дод ва Қоид Себсӣ сарвазири нав таъйин шуд. Вай ин вазифаро то охири сол ба уҳда дошт.
Қоид Себсӣ 25 июли соли 2019 даргузашт.
Президент
вироишДар соли 2014 Қоид Себсӣ тасмим гирифт, ки барои раёсати ҷумҳури ин кишвар рақобат кунад. Дар интихоботҳои охири моҳи ноябр, вай бо президенти кунунӣ Мунсиф Марзуқӣ ба даври дуввум рафт. Дар даври дуввуми 21 декабр Қоид Себсӣ президент интихоб шуд.[10] Дар арафаи Соли нав ӯ раёсати ҷумҳуриро ба уҳда гирифт [11].
Дар миёнаҳои соли 2015 вай бо шарти баргардонидани маблағҳои ғайриқонунӣ бадастомада ва пардохти ҷарима лоиҳаи қонун дар бораи авфи мансабдорон ва тоҷироне, ки дар фасоди марбут ба режими қаблии Зайналобуддин бин Алӣ даст доранд, ташаббускор буд. Ин қонун танҳо пас аз ду сол пас аз баҳсҳои шадид ва эътирозҳои хиёбонӣ қабул шуд [12].
Намунаҳои ба хешутабор вазифадиҳиро (непотизм) намоиш медод. Вақте ки моҳи августи соли 2016 ҳукумати эътилофӣ таъсис ёфт, Юсуф Шаҳид, ки домоди Қоид Себсӣ буд, сарвазир таъйин шуд.
Соли 2017 вай "Кумитаи озодиҳои шахсӣ ва баробарӣ" -ро таъсис дод, ки вазифаи он таҳлили қонунгузорӣ оид ба риояи ҳуқуқҳои конститутсионии шаҳрвандон ва таҳияи пешниҳодҳо барои ислоҳи он буд. Кумита дар ҳамкорӣ бо созмонҳои ҳуқуқи инсон ва ҷамъиятӣ кор кардааст. Вай аз озодии ҳуқуқи занон ҳимоят карда, ба парлумон қонун дар бораи ҳуқуқи баробар ба мероси моликият барои мардон ва занонро пешниҳод кард, ки онро кобинаи вазирон тасвиб кард, аммо ҳеч гоҳ аз ҷониби парламент ба тасвиб нарасид. Намоишгарон аз ҷумлаи ҳазорон суннатгароён алайҳи қонун ҷамъ омада буданд
Аз нимаи соли 2017, Қоид Себсӣ бо мақсади тавсеаи салоҳиятҳои президент тағиротҳои конститутсионӣ оғоз намуд. Вай таъкид кард, ки тақсимоти мавҷудаи қудрат дар байни президент ва парламент ба сарвазир аз ҳад зиёд ва ба президент аз ҳад зиёд қудрат медиҳад.
Далелҳо
вироиш- Беҷӣ Қоид Себсӣ аз 21 ноябри 2017, пас аз истеъфои президенти Зимбабве Роберт Мугабе то дами марг қадимтарин президенти амалкунанда буд.
- Пас аз маликаи Бритониёи Кабир — Елизавета II дар байни қадимтарин сарони амалкунандаи давлатҳо дар ҷои дуюм қарор дорад [13].
- Беҷӣ Қоид Себсӣ аз қадимтарин президенти амалкунандаи Тунис аз замони мансаби мазкур буд.
Нигаред низ
вироишЭзоҳ
вироиш- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 Tunisie : le président Essebsi, symbole des ambivalences de la révolution, est mort
- ↑ 2.0 2.1 Энциклопедия Брокгауз (нем.)
- ↑ 3.0 3.1 Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформаи додаҳои боз — 2011.
- ↑ https://www.alquds.co.uk/%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%A8%D8%B3%D9%8A-%D9%85%D9%88%D8%AF%D9%91%D8%B9%D8%A7-%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%A9-%D8%AA%D8%B2%D9%8A%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%BA%D9%85%D9%88%D8%B6-%D8%AD%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84/
- ↑ https://www.babnet.net/rttdetail-55870.asp
- ↑ Умер президент Туниса.
- ↑ В Тунисе назначен новый премьер-министр(пайванди дастнорас — таърих). 2 марти 2011 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 28 феврали 2011.
- ↑ фр. Mohamed El Aziz Ben Achour, Catégories de la société tunisoise dans la deuxième moitié du XIXe siècle, éd. Institut national d’archéologie et d’art, Tunis, 1989
- ↑ L’intervention d’Israël en Tunisie du 1 octobre 1985, position officielle de l’ONU et des États membres
- ↑ Президентом Туниса избран Бежи Каид эс-Себси.
- ↑ Новый президент Туниса принес присягу и вступил в должность.(пайванди дастнорас — таърих). 31 Декабри 2014 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 31 Декабри 2014.
- ↑ Кусов В.Г. Беджи Каид Эссебси, президент Туниса(рус.). Правители Африки: XXI век. 27 Декабри 2019 санҷида шуд.
- ↑ Старейшие главы государств