Иморати Исломии Афғонистон (1996—2001)

	Иморати Исломии Афғонистон
	Гимн; «Ин хонаи ҷасурон ҳаст»;
Пойтахт	Кобул ва Қандаҳор
Забон(ҳо)	пашту ва дарӣ
Воҳиди пул	Афғонӣ
Майдон	тақрибан 587 578 км² (2000);
Аҳолӣ	26 813 057 тан (2001);
Шакли ҳукмронӣ	ҳукумати исломӣ[d], иморат, absolute theocratic monarchy[d] ва Динсолорӣ

Иморати Исломии Афғонистон (пушту: د افغانستان اسلامي امارات) — давлати қисман эътирофшуда, ки дар солҳоии 1996—2001 вуҷуд дошт ва бештари қаламрави Афғонистонро ишғол мекард. Дар натиҷаи ҷанги шаҳрвандӣ (1992—1996), вақте ки ҳаракати исломии «Толибон» қудратро бо дастгирии Покистон^[1] ба даст овард, пайдо шудааст. Эътирофшудаи дипломатӣ аз ҷониби Покистон, Арабистони Саудӣ, Имороти Муттаҳидаи Арабӣ, (де-факто), Туркманистон ва давлати эътирофнашудаи Ҷумҳурии Чеченистони Ичқерия, дар ҳоле, ки қисми зиёди ҷомеаи ҷаҳонӣ президент Бурҳонуддин Раббонро, намояндаи Эътилофи Шимолӣ меҳисобид. Низоми Толибон дар ҳамкорӣ бо гурӯҳи террористии Ал-Қоида, ки аъзояшон дар қаламрави кишвар пинҳон буданд, айбдор карда шуд, ки сабаб барои барҳами он (давлат) дар соли 2001 дар натиҷаи дахолати ҳарбии ИМА ва иттифоқчиёни он шуд.

Таърих

Ҷунбиши Толибон ҳангоми ҷанги шаҳрвандии солҳои 1979—1989 дар Афғонистон ба вуҷуд омадааст. Дар ибтидо аъзои ин ҷунбиш бунёдгароҳои исломӣ — донишҷӯёни мадрасаҳои вилоятҳои Ҳилманд ва Қандаҳор буданд. Аксарияти толибон аз қавми паштун буданд. Ақидаи онҳо бар фундаментализми исломӣ, рад кардани ҳама чизҳои ғарбӣ ва муосир асос ёфта буд.

Пас аз фурӯпошии Ҷумҳурии Демократии Афғонистон Толибон^[2] соли 1996 Кобул ва дар соли 1997 Ҳироту Мазори Шарифро забт карданд. Дар охири соли 2000, Толибон тақрибан 90 % қаламрави кишварро таҳти назорат доштанд. Мухолифин (Иттиҳодяи Шимолӣ (Алянси Шимолӣ)) ба вулусволиҳои шимолу шарқии Бадахшон сарнагун карда шуданд. Дар давраи ҳукмронии Толибон дар кишвар ба таври қатъӣ қонуни шариат таъсис дода шуд. Баъдтар Толибон Усома бин Лоданро аз Ал-Қоида пинҳон карданд ва аз ин рӯ шарикони байнулмиллалии террористон дониста шуданд.

Муносибат ба қонунҳои шариат

Дар тӯли панҷ соли таърихи Имороти Исломӣ қисмати зиёди аҳолӣ ба озодиҳо маҳдудият ворид карда, ҳуқуқҳои инсон поймол карда шудаанд. Ба занон кор кардан манъ карда шуд, духтарон бошад — ба мактаб ва донишгоҳҳо рафтан. Мухолифинро мувофиқи қонуни шариат ҷазо медоданд. Дуздҳо бошанд бо буридани дастҳо ва пойҳо ҷазо дода мешуданд.

Эътирофи дипломатӣ

Аморати Муттаҳидаи Афғонистонро танҳо Покистон, Арабистони Саудӣ ва Имороти Муттаҳидаи Араб эътироф менамуданд. Ва баъд аз оғози амалиёти зиддитеррористии ИМА ин се кишвар равобитро бо Афғонистон қатъ карданд. Туркманистон низ соҳибистиқлолии Аморати Муттаҳидаи Афғонистонро эътироф мекард, аммо ин расмӣ набуд зеро сарвари давлаташ бо сарвари толибон ҳеч вохӯрие накардааст.

Танқид

Сабаби асосии эътироф нашудани эътирофи пурраи байналмилалии толибон, ба пуррагӣ риоя нагардидани талабот ба қонунҳои байналмилалӣ мебошад. Хусусияти хос аст, ки яке аз амалҳои аввалини аморати ислом ин қатли президенти пешини Афғонистон Муҳаммад Наҷибуллоҳ буд. Пеш аз он ки Толибон пойтахти Афғонистон — Кобулро таҳти назорат қарор диҳанд, Толибон Наҷибуллоҳ ва бародари ӯро дар назди қасри президент дар крани мошин овезон карданд. Азбаски Наҷибуллоҳ роҳбари Афғонистон буд, ки онро Созмони Милали Муттаҳид эътироф кардааст, ҳукми қатли ӯ хилофи ҳуқуқи байналмилалӣ мебошад.

Режими Толибон инчунин ҷомеаи ҷаҳонро барои куштори дипломатҳои эронӣ дар Афғонистон дар соли 1998 ва хароб кардани муҷассамаҳои қадимии Буддо дар Бамиан дар моҳи марти соли 2001 маҳкум кардааст.

Инчунин нигаред

Ҳуқуқи занон дар Аморати Исломии Афғонистон

Эзоҳ

↑ Forsythe, David P. (2009). Encyclopedia of human rights (Volume 1 ed.). Oxford University Press. p. 2. ISBN 978-0-19-533402-9. In 1994 the Taliban was created, funded and inspired by Pakistan
↑ С помощью пакистанских регулярных войск.

Пайвандҳо

[Forsythe3-1] Forsythe, David P. (2009). Encyclopedia of human rights (Volume 1 ed.). Oxford University Press. p. 2. ISBN 978-0-19-533402-9. In 1994 the Taliban was created, funded and inspired by Pakistan

[2] С помощью пакистанских регулярных войск.

[1]

[2]