Нептун
Нептун — сайёраи ҳаштум (аз рӯи масофа то Офтоб) ва нисбатан калони системаи Офтоб; аломати астрономиаш ё худ 
. Ба чашми одӣ намоён нест. Аз Офтоб ба ҳисоби миёна дар масофаи 30,06 в. а. (4500 млн км) воқеъ аст. Экстсентриситети мадори Нептун 0,0086 буда, ҳамвории мадораш ба ҳамвории эклиптика ба андозаи 1°46,4′ моил аст. Нептун бо суръати миёнаи 5,4 км/сон ҳаракат карда, дар давоми 164,79 сол як маротиба атрофи Офтобро пурра давр ме- занад. Диаметри Нептун ба 49500 км (аз диаметри Замин 3,88 маротиба калон), массааш ба 1,03 1028 кг (17,28 массаи Замин) ва зичии миёнааш ба 1,84 г/см3 баробар аст. Суръати дуюми кайҳонӣ (ниг. Суръатҳои кайҳонӣ) дар сатҳи сайёра ба 23 км/сон баробар аст.
Нептун .svg){kind=small} | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Нептун аз «Вояҷер-2». | |||||||||||||||||||||
| Иктишоф | |||||||||||||||||||||
| Кашшоф |
Урбен Леверье Иоганн Галле Генрих д’Арре |
||||||||||||||||||||
| Маҳалли кашф | Берлин | ||||||||||||||||||||
| Таърихи кашф | 23 сентябри 1846[1] | ||||||||||||||||||||
| Равиши ошкорсозӣ | расчёт | ||||||||||||||||||||
| Мушаххасоти мадорӣ | |||||||||||||||||||||
| Перигелий |
4 452 940 833 км 29,76607095 а. е. |
||||||||||||||||||||
| Афелий |
4 553 946 490 км 30,44125206 а. е. |
||||||||||||||||||||
| Нимқутри бузург (a) |
4 503 443 661 км 30,10366151 а. е. |
||||||||||||||||||||
| Хуруҷ аз маркази мадорӣ (e) | 0,011214269 | ||||||||||||||||||||
| Давраи тановуби мадорӣ |
60 190,03[2] дня 164,79 года |
||||||||||||||||||||
| Давраи тановуби ҳилолӣ | 367,49 дня[3] | ||||||||||||||||||||
| Суръати миёнгини мадорӣ | 5,4349 км/с[3] | ||||||||||||||||||||
| 267,767281° | |||||||||||||||||||||
| Аносири мадории Кеплерӣ (i) |
1,767975° 6,43° относительно солнечного экватора |
||||||||||||||||||||
| Долгота восходящего узла (Ω) | 131,794310° | ||||||||||||||||||||
| Аргумент перицентра (ω) | 265,646853° | ||||||||||||||||||||
| Радифи | Офтоб | ||||||||||||||||||||
| Радифҳо | Naiad[d], Thalassa[d], Despina[d], Галатея (радиф), Larissa[d], Proteus[d], Triton[d], Nereid[d], Halimede[d], Sao[d], Laomedeia[d], Psamathe[d], Neso[d], Hippocamp[d], Adams ring[d], Arago ring[d], Galle ring[d], Lassell ring[d], Le Verrier ring[d], Courage[d], Égalité 2[d], Liberté[d], Égalité 1[d] ва Fraternité[d] | ||||||||||||||||||||
| Мушаххасоти физикӣ | |||||||||||||||||||||
| Фишурдагии қутбӣ | 0,0171 ± 0,0013 | ||||||||||||||||||||
| Радиуси истивоӣ | 24 764 ± 15 км[4][5] | ||||||||||||||||||||
| Радиуси қутбӣ | 24 341 ± 30 км[4][5] | ||||||||||||||||||||
| Радиуси миёна | 24 622 ± 19 км [6] | ||||||||||||||||||||
| Сатҳи болоӣ (S) | 7,6408×109 км²[2][5] | ||||||||||||||||||||
| Ҳаҷм (V) | 6,254×1013 км³[3][5] | ||||||||||||||||||||
| Масса (m) |
1,0243×1026 кг[3] 17,147 земных |
||||||||||||||||||||
| Зичии миёна (ρ) | 1,638 г/см³[3][5] | ||||||||||||||||||||
| Ускорение свободного падения на экваторе (g) | 11,15 м/с²[3][5] (1,14 g) | ||||||||||||||||||||
| Вторая космическая скорость (v2) | 23,5 км/c[3][5] | ||||||||||||||||||||
| Экваториальная скорость вращения |
2,68 км/с 9648 км/ч |
||||||||||||||||||||
| Период вращения (T) |
0,6653 дня[7] 15 ч 57 мин 59 с |
||||||||||||||||||||
| Наклон оси | 28,32°[3] | ||||||||||||||||||||
| Прямое восхождение северного полюса (α) | 19h 57m 20s[4] | ||||||||||||||||||||
| Склонение северного полюса (δ) | 42,950°[4] | ||||||||||||||||||||
| Альбедо |
0,29 (Бонд) 0,41 (геом.)[3] |
||||||||||||||||||||
| Видимая звёздная величина | 8,0—7,78m[3][8] | ||||||||||||||||||||
| Угловой диаметр | 2,2"—2,4"[3][8] | ||||||||||||||||||||
| Дамо | |||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||
| уровень 1 бара |
|
||||||||||||||||||||
| 0,1 бара (тропопауза) |
|
||||||||||||||||||||
| Атмосфера[3] | |||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||
| Иттилоот дар Викидода | |||||||||||||||||||||
Даври гардиши Нептун дар атрофи меҳвари худ 15,8 соат буда, ҳамвории экватори он бо ҳамвори мадораш кунҷи 29°-ро ташкил ме- диҳад. Нептун ду радиф дорад: Тритон (соли 1846 астрономи англис У. Лассел кашф кардааст, диаметраш 4000 км) ва Нереида (соли 1949 астрономи америкоӣ П. Койпер кашф кардааст, диаметраш 300 км). Дар атмосфераи Нептун мавҷудияти гидрогени молекулавӣ (Н2) ва метан (СН4) аниқ шудааст, аммо тахмин мекунанд, ки қисми зиёди атмосфера ва қишри сайёраро гелий (Не) ташкил медиҳад. Ҳарорати миёнаи сатҳи Нептун ба —220° С баробар аст. Нептунро аввалин бор астрономи немис И. Галле (дар асоси пешгӯии назаршиявии астрономи англис Ҷ. Адамс ва астрономи франсавӣ У. Левере) 23 сентябри 1846 мушоҳида кардааст. Мавқеи сайёра аз ҳисобу китоби пешакӣ ҳамагӣ 52′ фарқ мекард.
Эзоҳ
вироиш- ↑ Hamilton, Calvin J. Neptune. Views of the Solar System (August 4, 2001). 13 августи 2007 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 17 августи 2011.
- ↑ 2.0 2.1 Хатои ёдкард: Барчасби
<ref>ғайримиҷоз; матне барои ёдкардҳо бо номиfact2ворид нашудааст - ↑ 3.00 3.01 3.02 3.03 3.04 3.05 3.06 3.07 3.08 3.09 3.10 3.11 3.12 3.13 Williams, David R. Neptune Fact Sheet. NASA (September 1, 2004). 14 августи 2007 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 17 августи 2011.
- ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 P. Kenneth, Seidelmann; Archinal, B. A.; A’Hearn, M. F. et al. (2007). «Report of the IAU/IAG Working Group on cartographic coordinates and rotational elements: 2006». Celestial Mechanics and Dynamical Astronomy (Springer Netherlands) 90: 155—180. doi:10.1007/s10569-007-9072-y. ISSN (Print) 0923-2958 (Print). Санҷида шуд 2008-03-07.
- ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 Радиус газовой планеты условен, так как саму планету трудно отделить от её атмосферы. Поэтому за поверхность планеты условно принята область где давление составляет 1 бар.
- ↑ Report of the IAU Working Group on Cartographic Coordinates and Rotational Elements: 2009, page 23
- ↑ Erich Karkoschka. Neptune’s Rotational Period Suggested by the Extraordinary Stability of Two Features(англ.). — Icarus, 20 May 2011.
- ↑ 8.0 8.1 Espenak, Fred Twelve Year Planetary Ephemeris: 1995—2006. NASA (July 20, 2005). 1 марти 2008 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 17 августи 2011.
Сарчашма
вироиш- Энциклопедияи Советии Тоҷик : [дар 8 ҷ.] / сармуҳаррир А. С. Сайфуллоев. — Д. : СИЭСТ, 1978—1988.