Рӯза
Рӯза, савм (ар. الصوم) — фарз ва яке аз рукнҳои асосии шариати Ислом. Ба маънии боз истодан аз хӯрдану нӯшидан ва кам хобрафтан ба зану мард аст.
Рӯза дар Қуръон
вироишСабаби фарз (яъне лозим ба иҷро) шудани рӯза дар Рамазон фармудаи Худованд дар Қуръон мебошад:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ 
- Эй касоне, ки имон овардаед, рӯза бар шумо фарз гардонида шуд, ҳамон гуна, ки бар умматҳои пеш аз шумо фарз гардида буд, то тақво намоед.[1].
Истилоҳ
вироишРӯза дар забони арабӣ ба калимаи "савм" омадааст ва савм дар луғат ба маънои боз истоданан аст аз тамоми корҳои ношоиста бинобар ҳамин ҳар як рӯзадоро зарур аст, ки худро аз тамоми корҳое, ки дар дини ислом манъ карда шудааст ё нохуш пиндошта шудааст боз истод.
Вақти рӯза
вироишДар моҳи Рамазон ҳамаи мусулмонон аз дамидани субҳ то фурӯ рафтани офтоб рӯза мегиранд. Ва баъди Азонро шунидан рӯзаҳояшонро мекушоянд.
Амалҳои мамнуъ
вироиш
Ва Рӯза яке аз панҷ рукни ислом буда барои муъминон фарз (яъне лозим ба иҷро) мебошад ва озори ғайри мусулмон рӯза дорад савоб намешавад). Ва аввалан бояд қабули қайд аст, ки ҳар мусулмон рӯзаро ҳамчун ибодат яъне хос барои бандагӣ кардани Худованд ба ҷой оварад, на ба хотири он,ки саломатиаш хуб шавад ва ё ин ки шуғли дӯстдоштааш бошад зеро ин ки мо мусулмонҳо фармудаҳои Худовандро бояд ба ҷо оварем, хоҳ дар он фоидаро бубинем хоҳ набинем ба мо зарур аст, ки иҷро созем, чун, ки аҳли мо бандагон аз бисёр чизҳои, ки фармудаи Худованд аст, ки моро халқ кардааст кӯтоҳи мекунанд ва ба ҳикмати асоси он расида наметавонанд.
Бояд донист, ки дар Рӯза се фарз аст:
- Аввал ният кардани рӯзагирандааст аз шаб ки фардо рӯза мегирад.
- Дуввум худдорӣ кардан аст аз хӯрдан ва нӯшидан аз дамидани субҳи содиқ то фурӯ рафтани офтоб.
- Саввум бозистодан аст аз заношӯи кардан дар ин муддат. Шахсонеро рӯзагирӣ фарз мебошад, ки аз мардон аз 12-сола боло бошад ва аз занон аз 9-сола боло башад.
Рӯза ногирифтан иҷозат аст барои бемороне, ки духтурони ҳақиқӣ тавсият додаанд, ки Рӯза гирифтан ба саломатии эшон зарар мерасонанд ва инчунин барои аз ақл бегонагон ва мусофирон ва заноне, ки хуни ҳаиз дидаанд ва ё хуни баёд аз таваллуди кӯдак "нифос" дидаанд, ба инҳо Рӯза гирифтан тамоман иҷозат нест.
Ва аммо заноне, ки ҳомиладоранд ва ё кӯдаки ширмехӯрдагӣ дошта бошанд агар ба худашон ва ё ба кӯдакашон хавфи зарарро ҳис кунанд ба инҳо ҳам рӯзаро хӯрдан иҷозат мебошад. Аммо ҳамаи ин нафарон вақто, ки рӯзҳои душворашон сипари шуд, рӯзаро қазо медонанд. Ва тарзи рӯзаро қазо доштани ин нафарон бо ин тарз аст, ки дар ҳар рӯз рӯзаро хурданашон хамонқадар рӯз рӯзҳои қазоӣ мегиранд. Лекин шахсоне, ки рӯзаро қасдан хӯрдаанд ва қазо гирифтан хоҳанд ба ғайр аз як моҳ боз ду моҳу даҳ рӯз рӯзаи кафорат мегиранд.
Дар бораи вақти Рӯза ҳаминро гуфтани ҳастем, ки рӯзаро дар моҳи рамазон, ки яке аз 12-моҳи солшумории ҳиҷрӣ қамарӣ мебошад ва мо ки медонем солшумории ҳиҷри қамарӣ аз 354 рӯзу 11 соат иборат буда аз солшумории ҳиҷрии шамсӣ 10 рӯзу 21 соат кӯтоҳтар аст, ва саду се соли қамарӣ ба сад соли шамсӣ рост меояд. Бинобар ҳамин моҳи рамазон метавонад, ки дар тамоми чор фасли сол ояд ва саршавии моҳ аз дидани ҳилол (яъне моҳи 1 рӯзаи рамазон) шурӯъ мешавад.
Барои ҳар як рӯзадор суннат (он корҳое, ки гуфтаанд, ё кардаанд ё рӯзагир додан расули Акрам Муҳаммади Мустафо салолоҳу алайҳи ва ссалам) ин аст, ки пеш аз субҳ дамидан чизе бихӯрад (яъне саҳархӯрӣ ) ва баъд аз хӯрдан ба зикри Худо ва ё Қуръонхонӣ машғул шавад. Одатан бояд кӯшиш намояд, ки дар рӯзҳои рамазон Қуръон зиёдтар бихонад ва рӯзҳоро фақат бо беҳудагардӣ бо хоби зиёд нагузаронад ва дар вақти рӯзаро кушадан яъне баъди фурӯ рафтани офтоб чи дархосте, ки дорад аз Худо ба дуъо талаб намояд ва баъд бо дуъои махсус рӯзаашро бо мева (агар хурмо бошад беҳтар аст) ё бо об ё бо намак кушода каме бихӯрад то меъдааш ором гирифтан, баъд ба намози шомро адо кардан машғул гардад. Ва аз ҷумла суннат аст, ки дар шабҳои рамазон баъд аз намози хуфтан намози таробеҳ (маънояш – баъд аз 4-ракаат роҳат кардан аст) хонда шавад ва ин намозест, ки иборат аз 20-ракаат буда ва чаҳор ракаати хонда мешавад ва баъд аз ҳар чаҳор ракааат ба миқдори ин чаҳор ракаат нишастан (яъне истироҳат кардан) низ аз рӯи адаб аст. Чун, ки расули Худо се рӯзи рамазонро чунин намоз хондан ва аз тарси он, ки ба умматон воҷиб яъне зарур гардад, ки ба сабаби нахондани гунаҳгор шаванд дигар дар масҷид нахондан, ва баъд аз Дунё дар гузаштани паёмбари гиромӣ ин намозро ҳар шаби рамазон дар масҷид мехондагӣ шуданд ва мо низ ҳар шаби рамазон намози таробеҳ мехонем ва онҳое, ки имконият доранд, ҳамаи Қуръонро дар даруни намози таробеҳ хатме кунанд зеро савобаҳои зиёде дорад. Ва аз баракатҳои рамазон ин аст, ки Худованд дар шаби 27-уми рамазон ки "шаби қадр" ном дорад Қуръонро ба мо фиристодааст ва ҳар касе шаби қадро ба намозу зикри Худо бедор гузаронад савоби ҳазор моҳи тоату ибодатро ноил мешавад. Инчунин дар рамазон пеш аз он, ки тамом шавад ва намози иди рамазон хонда шавад барои ҳар шахсе, ки камбағал набошад воҷиб яъне зарур аст, ки миқдори 1,6 кг гандум аз сари ҳар як шахс ё пули он гандумро аз ҷониби худаш ва аз ҷониби зану фарзандонаш ба камбағалону бенавоёну мӯҳтоҷон садақа кунад
Ва дар охир якчанд гуфтаҳое аз суханони пайғамбари акрам Муҳаммад Мустафо(с) —ро дар фазилати рамазон ба шумо пешкаш менамоем.
Расули Худо гуфтааст:
«дар ҷаннат дарест номи он "район" аст, дохил мешаванд онро рӯзадорон дар рӯзи қиёмат ва дохил намешавад аз он дар, кассе ғайр аз рӯзадорон»
Боз мефармоянд:
«бандае аз бандаҳои Худо агар як рӯз дар роҳу ризои Худо рӯза дорад, дур мегардонад Худованд аз рӯи ин банда дӯзахро ба масофаи 70-сол»
Дар ҳадиси дигар омадааст:
«шахсе рӯза дорад рамазонро аз сидқи дил ва барои ризои Худо, мебахшад Худованд ҳамаи гуноҳҳои гузаштаашро»
Ва боз гуфтааст расули Худо:
Ин ҳадисҳо аз китоби "Риёзу-с-солиҳин"оварда шудааст.