Open main menu
Википедиа

Ҷумҳурии Халқии Чин

(Тағйири масир аз Хитой)

Ҷумҳурии Халқии Чин (ҶХЧ) (хит. сун. 中華人民共和國, сод. 中华人民共和国, пинйин: Zhōnghuá Rénmín Gònghéguó, палл.: Чжунхуа Жэнмин Гунхэго), бештар маъруф ба Чин (хит. сун. 中國, сод. 中国, пинйин: Zhōngguó, палл.: Чжунго)[1], — давлат дар Осиёи Шарқӣ. Калонтарин кишвари сернуфуз дар ҷаҳон (беш аз 1,38 млрд[2], аксарияти аҳолӣ — қавман хитойиҳо, худномгузорӣ — ҳон); аз нуқтаи назари масоҳат дар ҷаҳон, мақоми савумминро пас аз Русия ва Канада дорад.

Ҷумҳурии Халқии Чин
чин. 中华人民共和国
Парчам Нишон
LocationPRChina.png
Шиор: «Суруди миллӣ»
Суруди миллӣ: «[[Суруди миллии Ҷумҳурии Халқии Чин|Марши хоҳишмандон
]]»
Рӯзи истиқлолият
Забони расмӣ Забони чиннӣ
Пойтахт Пекин
Шаҳри калонтарин Шанхай
Идораи давлат Сотсиализм
Раиси Ҷумҳурии Сӣ Ҷинпинг
Масоҳат
  • Ҳамагӣ
  • Фоизи об. 		4-ум ҷой дар ҷaҳон
9,596,961 км²
0.28 %
Аҳолӣ
  • Ҳамагӣ (2013)
  • Зичӣ 		1-ум ҷой дар ҷaҳон
1,357,380,000
135 нафар/км²
ММД
  • Ҳамагӣ (2013)
  • Ба сари аҳолӣ 		2-ум ҷой дар ҷaҳон
16.149 трлн. $
11,868 $
Пули миллӣ Юан (CNY, код 156)[1]
Интернет-Домен .cn
Коди телефон +86
Соат UTC +8


Ҷумҳурии Халқии Чин бо 14 кишвар ҳамсарҳад аст: Афғонистон, Бутан, Мянма (Бирмой), Ҳиндустон, Қазоқистон, Қирғизистон, Лаос, Муғулистон, Непал, ҶХДК, Покистон, Русия, Тоҷикистон, Ветнам ва бо Ҷопон сарҳади оби дорад.

ТаърихВироиш

 
Намунаҳое аз ҳудудҳое, ки аз тарафи сулолаҳои гуногун дар Чин дар тӯли таърихи худ ҷой доштанд.
 
Намунаҳое аз ҳудудҳое, ки аз тарафи сулолаҳои гуногун ва давлатҳо дар таърихи Чин ҷойгиранд
 
Артиши терракотӣ, Сиан вилояти Шаанси

Тамаддуни Чин — яке аз қадимтарин дар ҷаҳон мебошад. Аз рӯи тасдиқи олимони чинӣ, тамаддуни чинӣ зиёда аз панҷ ҳазор солро ташкил медиҳад, аз ҷумла дастхатҳои нодири таърихӣ воқеаҳои 3500 сол муқаддам рӯй додаро инъикос кардаанд. Мавҷудияти сохтори маъмурии идоракунии давлатӣ, ки сулолаҳои гуногун онро бозсозӣ намудаанд ва азхуд намудани киштзорҳои бузурги назди соҳилҳои дарёҳои Хуанхэ ва Янтсзы, афзалиятнокии хоҷагидории давлатҳои чиниро нисбат ба қабилаҳои кӯчии ваҳшӣ ва кӯҳистонӣ, тақозо мекард.

Тамаддуни чиниро инчунин, таълимоти динии Конфусий, ки ҳамчун идеолужии давлатӣ қабул гардид (асри I пеш аз мелод) ва ҷори гардидани наъи хат пурқувват намудааст.[3]

Борои дарк намудани таърихи қадиму муосири Чин, дар асоси таърихнигории Хан, чунин дарабандӣ қабул шудааст:

  • Чин пеш аз имперотурӣ (Ся, Шан, Чжоу - то соли 221 п. м.).
  • Имперотурии Чин (Син)
  • Чини нав (аз соли 1911 - давраи муосир.)[4]

ДаврабандӣВироиш

Харита Сол Давра
  8500 сол п.м. - 2070 сол п.м. Давраи қадимтаринии Чин
  2070 сол п.м. - 1600 сол п.м. Сулолаи Ся
  1600 сол п.м. - 1046 сол п.м. Сулолаи Шан
  1046 сол п.м.. — Соли 256 п.м. Сулолаи Чжоу
  1046 год до н. э. — 771 год до н. э. Чжоуи Ғарбӣ
  770 год до н. э. — 255 год до н. э. Чжоуи Шарқӣ
  771 год до н. э. — 476 год до н. э. Баҳор ва Тирамоҳ
  403 год до н. э. — 256 год до н. э. Шоҳигариҳои ҷангзада
  221 год до н. э. — 206 год до н. э. Сулолаи Син
  209 год до н. э. — 202 год до н. э. Сулолаи Чу
  206 год до н. э. — 220 год н. э. Сулолаи Хан
  206 год до н. э. — 9 год Хани Ғарбӣ
  9 год — 23 год Сулолаи Син
  25 год — 220 год Хани Шарқӣ
  220 год — 280 год Давраи се шоҳигарӣ
  200 год — 266 год Вэй
  221 год — 263 год Шу
  222 год — 280 год У
  265 год — 420 год Сулолаи Син
  265 год — 316 год Сини Ғарбӣ
  317 год — 420 год Сини Шарқӣ
  305 год — 439 год Шонздаҳ кишвари ваҳшӣ
  420 год — 589 год Сулолаҳои Ҷанубӣ ва Шимолӣ
  581 год — 618 год Сулолаи Суй
  618 год — 907 год Сулолаи Тан
  690 год — 705 год Сулолаи Чжоуи дуюм
  907 год — 960 год 5 сулола ва 10 шоҳигарӣ
  907 год — 1125 год Ляо
  960 год — 1279 год Сулолаи Сун
  960 год — 1127 год Суни Шимолӣ
  1127 год — 1279 год Суни Ҷанубӣ
  1115 год — 1234 год Сулоли Син
  1038 год — 1227 год Си Ся
  1271 год — 1368 год Сулолаи Юан
  1368 год — 1644 год Сулолаи Мин
  1644 год — 1912 год Сулолаи Син
  1912 год — 1949 год Ҷумҳурии Чин
  1915 год — 1916 год Имперотурии Чин
  1912 год — 1928 год Ҳукумадории Бэйян
  1928 год — 1949 год Ҳукуматдории миллатпарстон
  Соли 1949 — давраи муосир Ҷумҳурии Халқии Чин
  Соли 1949 — давраи муосир Ҷумҳурии Чин

[5]

Бахшбандии кишварӣВироиш

Мақолаи асосӣ: Вилоят (Чин)


Вилоятҳо (хит. сод. 省, пинйин: shěng дар Чин - воҳидҳои маъмурию ҳудудии сатҳи болоӣ, дар якҷоягӣ бо минтақаҳои мухтори ноҳиявӣ ва шаҳрҳои тобеи марказ.) Расман воҳидҳои сатҳи вилоятӣ ҳамчунин минтақаҳои маъмурии махсуси Гонконг ва Макао,баррасӣ мешаванд, ҳарчанд ки онҳо мухторияти бештар доранд.

Дар айни замон, ба ҳайати Ҷумҳурии Халқии Чин 33 субъектҳои сатҳи олӣ, аз ҷумла 22 вилоят дохил аст. Расман вилояти 23-ум то ҳол Тайван ҳисобида мешавад.

 
Вилояҳои Чин

Рӯихати воҳидҳои маъмурӣ дар Ҷумҳурии Халқии ЧинВироиш

Минтақа (en.) (инг.) чинӣ марказ (en.)(инг.) Аҳолӣ
Вилоятҳо
Анҳуй Anhui 安徽省 Хефей Hefei 59,860,000
Фуҷиан Fujian 福建省 Фучжоу Fuzhou 34,710,000
Гансу Gansu 贵州省 Ланчжоу Lazhou 25,620,000
Гуандун Guangdong 贵州 省 Гуанчжоу Guangzhou 35,250,000
Гуйчжоу Guizhou 广东 省 Гуйан Guiyang 86 420 000
Лиаонин Liaoning 辽宁 省 Шенуан Shenyang 42 380 000
Сичуан Sichuan 四川省 Ченду Chengdu 83,290,000
Хайнан Hainan 海南 省 Хайкоу Haikou 7 870 000
Ҳебей Hebei 河北省 Шитсзячжуан Shijiazhuang 67,440,000
Хэйлунҷиан Heilongjiang 黑龙江 省 Харбин Harbin 36,890,000
Ҳенан Henan 河南省 Ҷенчжоу Zhengzhou 92 560 000
Ҳубей Hubei 湖北省 Уҳан Wuhan 60 280 000
Ҳунан Hunan 湖南省 Чанша Changsha 64,400,000
Ҷиангсу Jiangsu 江苏 省 Нанҷин Nanjing 74 380 000
Ҷиангсӣ Jiangxi 江西省 Нанчан Nanchang 41,400,000
Ҷилин Jilin 吉林省 Чангчун Changchun 27 280 000
Қингҳай Qinghai 青海省 Синин Xining 5 180 000
Чжеҷиан Zhejiang 浙江省 Ҳанчжоу Hangzhou 46,770,000
Шанси Shanxi 山西省 Тайуан Taiyuan 36,050,000
Шандун Shandong 山东 省 Ҷинан Jinan 90 790 000
Шаанси Shaanxi 陕西 省 Сиан Xi’an 32,970,000
Йуннан Yunnan 云南省 Кунмин Kunming 42,880,000
Вилоят зери назорати Ҷумҳурии Чин (мақоми сиёсӣ номуайан)
Тайван Táiwān 台灣 Тайбэй Táiběi 臺北
Минтақаҳои мухтори ноҳиявӣ
Гуансӣ Guangxi Zhuang 广西壮族自治区 Наннин Nanning 48,890,000
Муғулистони дохилӣ Inner Mongolia 内蒙古自治区 Хоҳхот Hohhot 23,840,000
Нинсиа Ningxia 宁夏回族自治区 Йинчуан Yinchuan 5,880,000
Синзян - Уйғур Xinjiang 新疆维吾尔自治区 Урумчи Urumqi 19,630,000
Тибет Tibet 西藏自治区 Лҳаса Lhasa 2 740 000
Шаҳрҳои тобеи марказ
Пекин Beijing 北京市 Чунқин Chongqing 15 810 000
Шанхай Shanghai 重庆 市 Тианҷин Tianjin 31,442,300
Минтақаҳои махсуси маъмурӣ
Ҳонгконг (Хиангган) Hong Kong (Xianggang) 香港特别行政区 6,864 346 [6]
Макао (Аомин) Macau (Àomén) 特别 行政区 541,200 [7]
Вилояте, ки зери назорати Ҷумҳурии Чин аст
Тайван Taiwan 台湾 省 23,069,345 [8]

Бори аввал дар Чин, вилоят ҳамчун воҳиди маъмурӣ-ҳудудӣ, дар замони ҳукуматдории Имперотурии Юан таъсис дода шуда буд. Дар он замон (асри XIII-XIV) дар Имперотурии Юан тақрибан 10 вилоят мавҷуд буд. Ҳокимияти имперотуриро дар ҳар як вилоят ҳокимон (ҳоким — сунфу) ва ҳокимони низомӣ (инс, тиду) намояндагӣ мекарданд.[9]

Шаҳрҳои бузургтаринВироиш

Ҷуғрофия ва иқлимВироиш

Сохтори маъмурӣ ва сиёсӣВироиш

ИқтисодВироиш

АҳолӣВироиш

Ҳайати миллӣВироиш

ФарҳангВироиш

МаорифВироиш

АлоқаВироиш

НақлиётВироиш

ТандурустӣВироиш

ВарзишВироиш

Пайвандҳои берунаВироиш

 
Анбори Википедиа дар бораи ин мавзӯъ гурӯҳ дорад:

ПайвандҳоВироиш

ЭзоҳВироиш

  1. ↑ См. также статью Два Китая
  2. ↑ The World Factbook. www.cia.gov. 10 ноябри 2015 санҷида шуд.
  3. ↑ Аз Википедияи русӣ. Таърихи Чин
  4. ↑ Аз Википедияи русӣ. Таърихи Чин
  5. ↑ Аз Википедияи русӣ. Таърихи Чин
  6. ↑ Гонконг
  7. ↑ Estimates of population
  8. ↑ Official National Statistics Taiwan estimate
  9. ↑ Аз Википедияи русӣ. Вилоятҳои Чин


  Ин мақолаи хурд мебошад. Шумо метавонед бо пурра кардани ин ба Википедия кумак кунед.
Дар сурати имкон ин ёддошт бояд дақиқтар ҷойгузин шавад.
Баргирифта аз "https://tg.wikipedia.org/w/index.php?title=Ҷумҳурии_Халқии_Чин&oldid=1039683"