Иван Зарубин

Иван Иванович Зарубин (тав. соли 1887, Санкт-Петербург, вилояти Санкт-Петербург, Империяи Русия — даргузашт 3-юми феврали 1964, Ленинград, РСФСР, СССР) — олим- шарқшинос, эроншинос, тоҷикшинос ва помиршиноси русӣ-шӯравӣ, доктори илмҳои филология, профессор. Ӯ ҳамчун поягузори илми тоҷикшиносӣ ва помиршиносӣ дар СССР шинохта аст.

Иван Зарубин
Таърихи таваллуд	27 сентябр (9 октябр) 1887
Зодгоҳ	Санкт-Петербург, Русияи подшоҳӣ
Таърихи даргузашт	3 феврал 1964(1964-02-03) (76 сол)
Маҳалли даргузашт	Санкт-Петербург, ҶШФСР[d], ИҶШС
Кишвар	Русияи подшоҳӣ  ИҶШС
Фазои илмӣ	шарқшиносӣ
Ҷойҳои кор	Факултети забонҳои шарқи Донишгоҳи Санкт-Петербург[d]
Дараҷаи илмӣ:	доктори илмҳои филология[d]
Алма-матер	Донишгоҳи давлатии Санкт-Петербург[d]

Зиндагинома

Соли 1887 дар Санкт -Петербург дар оилаи духтур таваллуд шудааст. Соли 1907 ба Донишгоҳи Империалии Санкт -Петербург дохил шуда, дар як вақт дар факултаи ҳуқуқ ва таърих ва филология (кафедраи Шарқи Дур) таҳсил кардааст. Соли 1910 ӯро барои иштирок дар эътирозҳои донишҷӯён боздошт карданд ва аз донишгоҳ ронданд. Ҳамчун донишҷӯи хориҷӣ барои курси донишгоҳ дар факултаи ҳуқуқшиносии Донишгоҳи Харков имтиҳон супорид. Ҳамчун забоншинос ва этнограф, ӯ таҳти роҳбарии академикҳо Лев Яковлевич Штернберг, Василий Васильевич Радлов, Карл Германович Залеман таълим гирифт.

Аз соли 1900 ба ҳайси ассистент ва аз соли 1918 ҳамчун мудири шуъбаи халқҳои мусулмони Осиёи Марказии Осорхонаи антропология ва этнографияи Институти этнографияи Академияи илмҳои СССР кор кардааст.

Тобистони соли 1914 ӯ аввалин экспедитсияи илмии худро ба Помир анҷом дод (ҳамроҳ бо эроншиноси фаронсавӣ Роберт Гото). Мудири шуъбаи Шарки Наздик ва Осиёи Миёнаи Кунсткамераи Ленинград. Дар давоми ин экспедитсия, муҳаққиқон асосан дар минтақаҳое кор мекарданд, ки лаҳҷаҳои бартангӣ ва рӯшонӣ паҳн шуда буданд. Аксари коллексияи Помири Кунсткамераро Иван Зарубин ҳангоми экспедитсияи соли 1914 ба даст овардааст.

26 июни соли 1917 Кумитаи Туркистонӣ И.И.Зарубинро нахустин комиссари мулкии вилояти Помир ва раиси кумитаи вилояти таъйин кард. На ҳама додем, то ба ин вазифа таъйин approvingly, аз ҷумла, дар Шохдара Азиз Хон ҳоким volost кард Комиссари нав қабул накард. Аммо 29 октябри соли 1917 И.И.Зарубин ҷаласаи комиссияро баргузор кард, ки дар он тасмим гирифта шуд, ки Азизхон ба Сари-Кол таҳти назорати сардори пости Тошқӯрғон фиристода шавад. 5 декабри соли 1917 Зарубин парвандаҳои Комиссариати ҳукумати муваққатиро ба намояндагони ҳукумати нав супурд .

Аз соли 1938, доктори илми филология (бе муҳофизат), аз ҳамон сол профессор. То соли 1964 корманди илмии шуъбаи ленинградии Институти забоншиносии Академияи илмҳои СССР буд. Муаллими Институти таърих, фалсафа ва забоншиносии Ленинград ва Донишгоҳи давлатии Ленинград. Ӯ мудири шуъбаи Шарқи Наздик ва Осиёи Марказии Кунсткамераи Ленинград буд.

Иван Иванович Зарубин муаллифи асарҳо дар бораи забонҳои помирист, ки он замон кам омӯхта мешуданд ва инчунин дар бораи забони балучӣтадқиқот бурд. Корҳои аз ҷониби Иван Зарубин дар бораи забони тоҷикӣ асосе буд, барои ташкилёбии илми шӯравӣ ва муосири тоҷикшиносӣ.

Иван Зарубин шарқшиносе буд, ки дар тамоми як самти илмӣ дар СССР меистод, ки ба ҷамъоварӣ ва коркарди илмии маводи лингвистӣ ва этнографӣ оид ба забонҳои зиндаи эронӣ, ки дар қаламрави империяи Русия ва баъдан СССР паҳн шуда буданд, машғул буд. Натиҷаи фаъолияти Иван Иванович Зарубин ва шогирдонаш нашри матнҳо, луғатҳо ва тавсифи грамматикии чунин забонҳои эронӣ буд, ки то он замон дар баъзе мавридҳо ба муҳаққиқон танҳо дар шакли як рӯйхати хурди калимаҳо маълум буданд. Аксари донишмандони эронӣ, ки аз солҳои 1920 дар СССР таҳсил кардаанд ва ҳоло забонҳои зиндаи эрониро меомӯзанд, шогирдони Иван Зарубин ё шогирдони шогирдони ӯ ҳастанд.

Экспедитсияҳои Зарубин

• 1914 - Помир. Якҷоя бо эроншиноси фаронсавӣ Роберт Гото (1876-1916) (аз ҷониби кумитаҳои фаронсавӣ ва русӣ оид ба омӯзиши Осиёи Марказӣ ва Шарқӣ); муҳаққиқон асосан дар минтақаҳое кор мекарданд, ки лаҳҷаҳои бартангӣ ва рушанӣ паҳн шуда буданд.
• 1915-1916 - Помир. Танҳо Иван Зарубин дар давоми якуним сол аз ҳама муҳимтарин марказҳои маскуншавии мардуми эронизабони Помир дидан кард; то ин ё он дараҷа, ҳама забонҳои помирӣ мавриди санҷиш қарор гирифтанд.
• 1918-1919 - Туркманистон.
• 1926 - Осиёи Марказӣ. Экспедитсияи иборат аз 6 нафар, ки сарвараш Иван Зарубин аст (таҳти сарпарастии Академияи илмҳои СССР). Минтақаҳои кӯҳистонии болооби Зарафшон, инчунин шаҳрҳои Самарқанд, Панҷакент, Уро-Теппа ва Тошканд аз назар гузаронида шуданд.
• 1927 - Экспедитсия ба водии дарёи Зарафшон барои таҳқиқи лаҳҷаҳои тоҷикӣ.
• 1928-1929 - Сафарҳои Иван Зарубин ба Туркманистон дар ҳайати экспедитсияи этнографии Осиёи Марказӣ барои омӯзиши забони балуҷ. Экспедитсия Эдит Густавовна Гафферберг, Дмитрий Демьянович Букиничро дарбар мегирифт.
• 1948-1949 — Экспедитсияи диалектологии Институти таърих, забон ва адабиёти филиали тоҷикистонии Академияи илмҳои СССР дар Кӯлоб таҳти роҳбарии Иван Зарубин ва Валентина Соколова, ки ба он Розалия Неменова, Юлия Богорад ва Валентина Яблонская шомил буданд.

Библиография

• 1960 — «Шугнанские тексты и словарь». М.-Л.
• 1930 — «Орошорские тексты и словарь. Памирская экспедиция 1928 г.» Вып. VI. Л.
• 1937 — «Бартангские и рушанские тексты и словарь». М.-Л.
• 1927 — «К характеристике мунджанского языка» // Иран, I, Л.
• 1927 — «Отчёт об этнологических работах в Средней Азии летом 1926 г.» / Известия АН СССР.
• 1926 — «Население Самаркандской области. Его численность, этнографический состав и территориальное распределение. — Л.
• 1928 — «Очерк разговорного языка самаркандских евреев»// Иран. Т. II. Л.
• 1930 — «К изучению белуджского языка и фольклора», — ЗКВ, V, 1930;
• 1932 — «Белуджские сказки», — «Труды Ин-та востоковедения АН СССР», IV, Л.
• 1949 — «Белуджские сказки: Часть II. Академиия наук.» beludzove.hks.re

Пайвандҳо

• Иван Иванович Зарубин Бойгонӣ шудааст 15 августи 2018  сол.
• ILI RAS Бойгонӣ шудааст 15 августи 2018  сол.
• Кунсткамера