Ёгед
Ёгед (форсӣ: یاگید) — деҳае дар шарқи Тоҷикистон ва яке аз рустоҳои ноҳияи Дарвоз дар Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон аст.
| Деҳа | |||
| форсӣ: یاگید | |||
|
|||
| Кишвар |
 Тоҷикистон |
||
| Вилоят | Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон | ||
| ноҳия | Дарвоз | ||
| Таърих ва ҷуғрофиё | |||
| Масоҳат |
|
||
| Баландии марказ | 1 200 м | ||
| Минтақаи замонӣ | UTC+5:00 | ||
| Аҳолӣ | |||
| Аҳолӣ | 854 тан | ||
| Миллият | тоҷикҳо | ||
| Эътиқодот | мусулмонон | ||
| Номи қавмӣ | дарвозӣ | ||
| Забони расмӣ | тоҷикӣ | ||
| Шиносаҳои ададӣ | |||
| Пешшумораи телефон | +992 35524 | ||
| Нишонаи почта | 736400 | ||
|
|
|||
Ҷойгоҳ
вироишДеҳаи Ёгед дар баландии 1200 м аз сатҳи дарё, 280 км шарқтар аз шаҳри Душанбе ва 270 км шимолтар аз шаҳри Хоруғ дар резишгоҳи рӯди Ёгед ба рӯди Панҷ дар марз бо Афғонистон ҷой дорад[1].
Ин деҳа яке аз куҳантарин ободиҳои Тоҷикистон аст ва дар шоҳроҳи Кӯлоб ба Дарвоз ҷой гирифта ва аз он то Қалъаи Хумб 28 км роҳ аст. Дар ин русто Мактаби миёнаи Сарвар Амирҷон № 6, фарҳангсарои Амирҳайдар Давлат, синамокада, як масҷид, ду китобхона, дармонгоҳ, фурӯшгоҳ, дижи марзбонӣ ва нерӯгоҳи хурд[2] сохта шудааст.
Номи ин русто дар навиштаҳо ва роҳнамоҳо ба гунаҳои Егид, Ёгид [3], Йогид [4], Ягид [5] ва Yoged [6] ёд шудааст.
Мардум
вироишМардуми Ёгед ба лаҳҷаи ёгедии гӯиши дарвозии забони тоҷикӣ сухан мегӯянд. Дар гӯиши дарвозӣ вижагиҳои забони форсии садаҳои IX — XIV ҳамчунон пойдоранд. Забони мардуми Ёгед дар садаҳои пешин яке аз забонҳои эронии шарқӣ ва монанд ба забонҳои помирӣ будааст, аммо дар садаҳои IX — XIV дарвозиён форсизабон гаштанд.
Бар пояи омори соли 2000, деҳаи Ёгед 854 тан ҷамъият дошт[7]. Ёгедиҳо мусулмон ва дар мазҳаби шиъаи имомии исмоилӣ ҳастанд[8]. 27 сентябри соли 1998 имоми ҳозири шиъиёни исмоилии низорӣ Шоҳ Карим ал-Ҳусайнӣ Чаҳорумин Оқохон аз Ёгед боздид карда аст.
Дар садаҳои XVIII то оғози садаи XX дар Ёгед ҳунари кӯзагарӣ ва сафолгарӣ густариш дошта аст. Сафолинаҳои Ёгед, чун сафолинаҳои дигар башхҳои ҷануби Тоҷикистон, дастсоз, андовашуда ва нигошташуда бо рангҳои сурху ҷигарӣ буда ва сабки бостониро нигоҳ дошта аст[9]. Яке аз вопасин сафолгарони Ёгед Суханбибӣ Саноева буд ки дар авохири даҳаи 1980 даргузашта аст. Сафолинаҳои дастсози вай дар осорхонаҳои Ёгед, Қалъаи Хумб ва Хоруғ нигаҳдорӣ мешаванд.
Номдорони Ёгед
вироишЁгед зодгоҳи шоиру файласуф Мирзо Лиқо (XIX - XX), Ҳофизи халқии ҶШС Тоҷикистон Ризвоншоҳ Иҳмолшоев (1931—2019), шоиру нависанда Сарвар Амирҷон (1938 – 1986), рӯзноманигор Ширинҷон Амирҷон (1961 - 1992)[10], ҳунарпешаи мардумии Тоҷикистон Амирҳайдар Давлат, устоди Донишкадаи тарбияи ҷисмонии Тоҷикистон ва куштии миллӣ Султон Наботов, ҷаҳонпаҳлавони куштии самбо Назриддин Саноев[11], раиси пешини ноҳияи Дарвоз ва акнун мудири шуъбаи ташкилии Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Нуралӣ Риёев[12] ва дигар номдорон аст.
Манобеъ
вироиш- Емельянова Н. М. Культура и религия Дарваза (по материалам полевых исследований 2003 года) // «Памирская экспедиция». М., ИВ РАН, 2006.
- Зиедонис, И. Чумчаи урфӣ (Традиционная ложка). Перевод на таджикский язык Ш. Собира и Ш. Шарафа. Душанбе: «Ирфон». 1975(пайванди дастнорас)
- Мухитдинов И. Стенные росписи жилищ в селении Ягид (Дарваз) и связанные с ними поверья и представления // «Советская этнография». М., 1964, № 2, стр. 108. Бойгонӣ шудааст 28 марти 2010 сол.
Пайнавиштҳо
вироиш- ↑ Чашмандози Ёгед аз кӯҳи Чорчамано(пайванди дастнорас)
- ↑ Президенти Тоҷикистон(пайванди дастнорас)
- ↑ Печать топографической карты АФГАНИСТАН, УЗБЕКИСТАН, ТАДЖИКИСТАН ПАМИР. 22 феврали 2011 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 26 апрели 2016.
- ↑ Зиедонис, Имант. Чумчаи урфӣ (Традиционная ложка). Перевод на таджикский язык Ш. Собира и Ш. Шарафа. Душанбе: «Ирфон». 1975(пайванди дастнорас)
- ↑ БСЭ, Таджикская Советская Социалистическая Республика, издание 3-е(пайванди дастнорас)
- ↑ Google maps, Yoged
- ↑ ДАРВАЗ, ТАДЖИКИСТАН
- ↑ Емельянова Н. М. Культура и религия Дарваза (по материалам полевых исследований 2003 года) // «Памирская экспедиция». М., ИВ РАН, 2006.
- ↑ Мухитдинов И. Стенные росписи жилищ в селении Ягид (Дарваз) и связанные с ними поверья и представления // «Советская этнография». М., 1964, № 2, стр. 108. Бойгонӣ шудааст 28 марти 2010 сол.
- ↑ Панфилов О. В. Таджикистан: журналисты на гражданской войне (1992 - 1997)(пайванди дастнорас)
- ↑ ЧЕМПИОНАТ МИРА ПО САМБО СРЕДИ ВЕТЕРАНОВ. 22 феврали 2011 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 20 феврали 2010.
- ↑ КӢ БА КАДОМ ВАЗИФА ТАЪИН ШУД?(пайванди дастнорас)
