Қалъа, ҳисор, дижбинои баланд ва матини мустаҳкам, ки барои муҳофизат аз душман ва муқовимат ба он сохта шудааст. Одатан дар Қалъа аҳолию гарнизон меистод ва барои муддати тӯлонӣ бурдани ҷанги мудофиавӣ озуқа захира карда мешуд. Нишонаҳои қалъа ҳанӯз дар ҷамъияти ибтидоӣ ба вуҷуд омадаанд. Дертар қалъаҳое пайдо шуданд, ки девори онҳоро аз похсаю санг мебардоштанд. Аз беруни девори Қалъа хандақ кофта, онро аз об пур мекарданд, то ки душман вориди шаҳр шуда натавонад. Аввалҳо бошишгоҳро худи сокинони он аз ҳуҷуми душман мудофиа мекарданд. Баъди пайдо шудани армияи шаҳрҳою давлатҳои ғуломдорӣ зарурати такмил додани воситаю усулҳои мудофиа ба миён омад. Минбаъд дар атрофи шаҳрҳои куҳна деворҳои баланд (баландиаш 9-10 м, ғафсиаш 3-4 м, баъзан то 5-6 м) мебардоштагӣ шуданд, ки онҳо бурҷу тиркашҳо доштанд.[1]

 
Қалъаи Ҳисор
Ноҳияи Ҳисор
 
Қалъаи Хуҷанд
Шаҳри Хуҷанд

Қалъаҳои кишварҳои дигар

вироиш
 
Қалъаи Лида, асри XVI
Шаҳри Лида
 
Қалъаи Мир, асри XVI
Посёлкаи Мир
 
Қалъаи Гент, асри XV
Шаҳри Гент
 
Қалъаи Зеллер, асри XIX
Шаҳри Бонхеден

Қалъаҳои Дания

вироиш
 
Қалъаи Валле, асри XVII
 
Қалъаи Кронборг, асри XVII
 
Қалъаи Розенхольм, асри XVI
 
Қалъаи Каерфили, асри XIII
Шаҳри Каерфили
 
Қалъаи Карнарвон, асри XIII
Шаҳри Карнарвон


 
Қалъаи Крикиет, асри XIII
Кишлок Крикиет
 
Қалъаи Харлех, асри XIII
 
Қалъаи Хенсол, асри XVIII
 
Қалъаи Боделвидан, асри XIX
 
Қалъаи Пенрин, асри XIX
Кишлок Ландегай
 
Қалъаи Турайда, асри XIII
Шаҳри Сигулда
 
Қалъаи Цесис, асри XIII
Шаҳри Цесис
 
Қалъаи Буршент, асри XI
Шаҳри Буршент
 
Қалъаи Виаден, асри XI
Шаҳри Виаден
 
Қалъаи Бендзин, асри XIV
Шаҳри Бендзин
 
Қалъаи Боболице, асри XIV
 
Қалъаи Вавел, асри XIV
Шаҳри Краков
 
Қалъаи Голуб, асри XIII
Шаҳри Голуб Добрзин
 
Қалъаи Мариенбург, асри XIII
Шаҳри Малборг
 
Қалъаи Мариенвердер, асри XIV
Шаҳри Квирзин
 
Қалъаи Меве, асри XIII
Шаҳри Гнев
 
Қалъаи Недице, асри XIII
 
Қалъаи Реоссел, асри XIII
Шаҳри Решел


 
Қалъаи Шоенберг, асри XIV
Кишлок Шенберг

Қалъаҳои Литва

вироиш
 
Қалъаи Каунас, асри XV
Шаҳри Каунас
 
Қалъаи Тракай, асри XV
Шаҳри Тракай

Қалъаҳои Олмон

вироиш
 
Қалъаи Шталек, асри XIV
 
Қалъаи Коломна, асри XVII
Шаҳри Коломна
 
Қалъаи Смоленск, асри XVII
Шаҳри Смоленск
 
Қалъаи Арк, асри V
Шаҳри Бухара
 
Қалъаи Кызыл, асри I-II
 
Қалъаи Ичан, асри V
Шаҳри Хива

Қалъаҳои Утриш

вироиш
 
Қалъаи Хокостервитс, асри X
Кишлок Хокостервитс
 
Қалъаи Нант, асри XIII
Шаҳри Нант
 
Қалъаи Били, асри XIII
Шаҳри Били
 
Қалъа ва пули Валантре, асри XIV
Шаҳри Валантре
 
Қалъаи Бретеш, асри XIX

 
Қалъаи Олавинлинна, асри XV
Шаҳри Савонлинн
 
Қалъаи Расеборг, асри XIV
Шаҳри Расеборг
 
Қалъаҳои Гвалиор, асри XIV
Шаҳри Гвалиор
 
Қалъаҳои Пурана Кила, асри XVI
Шаҳри Деҳлӣ
 
Қалъаҳои Амбер, асри XVII
Шаҳри Джайпур
 
Қалъаи Амерсфорт, асри XV
Шаҳри Амерсфорт
 
Қалъаи Велики Табор, асри XII
 
Қалъаи Дубоват, асри XIII
Шаҳри Карловат
 
Қалъаи Шпиц, асри XII
Шаҳри Шпиц
 
Қалъаи Оберхофен, асри XII
Шаҳри Оберхофен ам Тунерзее
 
Қалъаи Эйгл, асри XII-XIV
Шаҳри Эйгл
 
Қалъаи Раперсвил, асри XIII
Шаҳри Раперсвил Иона
 
Қалъаи Райхенштайн, асри XIII
 
Қалъа Шилон, асри XV
 
Қалъаи Нарва, асри XIII
Шаҳри Нарва
 
Қалъаи Курессааре, асри XIII
Шаҳри Курессааре
 
Қалъаи Пайде, асри XIII
Шаҳри Пайде
 
Қалъаи Таагепера, асри XIII
Кишлок Таагепера
 
Қалъаи Тоомпеа, асри XIII
Шаҳри Таллин

Нигаред

вироиш

Пайнавиштҳо

вироиш
  1. Донишномаи Ҳисор. - Душанбе: "Ирфон", 2015, - с. 315