Ҷумҳурии Шӯравии Федеративии Сотсиалистии Пасиқафқоз

Ҷумҳурии Шӯравии Федеративии Сотсиалистии Пасиқафқоз (Закавказия) (русӣ:Закавказская Советская Федеративная Социалистическая Республика, Закавказская Федерация, ЗСФСР; Федератсияи Пасиқафқоз, ҶШФСП) — ҷумҳурии иттифоқӣ, аз солҳои 1922 то 1936 дар ҳайати ИҶШС, яке аз ҷумҳироҳои ташкилкунандаи Иттиҳоди Шӯравӣ.

Ҷумҳурии Шӯравии Фетерадитивии Сотсиалистии Пасиқафқоз
русӣ: Закавказская Советская Федеративная Социалистическая Республика озарбойҷонӣ: Zaqafqaziya Sovet Federativ Sosialist Respublikası арманӣ. Անդրկովկասյան Սոցիալիստական Ֆեդերատիվ Դաշնային Հանրապետություն гурҷӣ: ამიერკავკასიის საბჭოთა ფედერაციული სოციალისტური რესპუბლიკა
кишвари федеративии соҳибистиқлоли шӯравӣ (12.03—30.12 1922) Ҷумҳурии иттифоқӣ дар ҳайати ИҶШС (1922 — 1936)
←   ←   ← 12 марти 1922 — 15 декабри 1936
Парчами ҶШФС Пасиқафқоз Нишони ҶШФС Пасиқафқоз
Шиор озарбойҷонӣ: !بوتون اؤلکه‌لرین پرولئتارلاری، بیرلشین, Bütün ölkәlәrin proletarları, вirlәşiniz! арманӣ. Պրոլետարներ բոլոր երկրների, միացե՛ք гурҷӣ: : პროლეტარებო ყველა ქვეყნისა, შეერთდით! абх. :Апролетарцәа атәылақәа ӡегьы рҿы иҟоу, шәҽеидышәкыл! русӣ: Пролетарии всех стран, соединяйтесь!
Пойтахт	Тифлис
Шаҳрҳои бузургтарин	Боку, Тифлис
Забон(ҳо)	русӣ, озарбойҷонӣ, гурҷӣ, арманӣ
Дин	Христианӣ, ислом
Воҳиди пул	рубли Закавказия
Майдон	186,1 ҳаз. км2
Аҳолӣ	5861,6 ҳаз. наф. (1926)
Шакли ҳукмронӣ	ҷумҳурии шӯравӣ
Котиби аввали Кумитаи РКП(б) — ВКП(б)-и давлати Пасиқафқоз
- 1922 – 1926	Григорий Константинович Орджоникидзе (аввалин)
- 1932 – 1936	Лаврентий Павлович Берия (охирин)

Таърих

Фикри муттаҳидкунӣ аз тарафи Владимир Ленин барои рафъ намудани боқимондаҳои шоҳӣ ва беҳдошти сатҳи хоҷагии деҳот баъди анҷоми ҷанги шаҳрвандӣ пешниҳод гардид.

12 марти 1922 дар Тифлис ҷаласаи намояндаҳои КИМ-и ҶШС Озарбойҷон, КИМ-и ҶШС Гурҷистон ва КИМ'и ҶШС Арманистон қарорро дар бораи эҷоди Иттифоқи Федеративии Ҷумҳуриҳои Шӯравии Сотсиалисти Пасиқафқоз (ИФҶШСП) қабул кард.

13 декабри 1922 Анҷумани 1-уми даъвати советҳои Пасиқафқоз (Боку) ИФҶШСП-ро ба Ҷумҳурии Шӯравии Федеративии Сотсиалистии Пасиқафқоз бо сохтори қаблии ҷумҳуриҳояш мубаддал гардонд. Анҷуман Конститутсияи ҶШФСП-ро қабул кард ва КИМ-и Закавказияро ва ҳукуматро ба Шӯрои комиссарҳои халқӣ иваз намуд, ки раисаш И. Д. Орахелашвилӣ шуд.

16 декабри 1921 ҶШС Абхозистон ва ҶШС Гурҷистон чун субҳектҳои ҳуқуқи байналмилал Шартномаи союзӣ бастанд, ки дар натиҷа онҳо як шуданд. 13 декабри 1922 Абхозистон ба воситаи ӯ ба Федератсияи Закавказия дохил гардид.

30 декабри 1922 ҶШФСП бо ҶШФСР, ҶШС Украина ва ҶШС Белорус ба Иттифоқи ҶШС муттаҳид шуданд.

Соли 1931 вазъи дарёфтшудаи Абхозистон дар Шартномаи союзӣ аз даст рафт ва ӯ шомили ҶШС Гурҷистон чун ҷумҳурии мухтор шуд (ҶМШС Абхозистон).

Тибқи конститутсияи соли 1936-и СССР ҶФШС Пасиқафқоз аз байн рафт. ҶШС Арманистон, ҶШС Гурҷистон ва ҶШС Озарбойҷон ба ҳайати ИҶШС чун ҷумҳуриҳои ҷудогонаи бародарӣ дохил шуданд.

Тақсимоти ҳудудӣ-маъмурӣ

Кишвар сохти федеролӣ дошт ва ба чанд ҷумҳурӣ тақсим мешуд:

• ҶШС Озарбойҷон, шомили Ҷумҳурии Худмухтори Шӯравии Сотсиалистии Нахичевон ва Вилояти мухтори кӯҳистони Қарабоғ,
• ҶШС Арманистон
• ҶШС Гурҷистон, шомили Ҷумҳурии Худмухтори Шӯравии Сотсиалистии Абхозистон, Ҷумҳурии Худмухтори Шӯравии Сотсиалистии Аҷар ва Вилояти Худмухтори Осетияи Ҷанубӣ.

Котибони якуми Кумитаи кишварии Пасиқафқоз РКП(б)—ВКП(б)

• Григорий Константинович Орҷоникидзе: феврали 1922 — сентябри 1926
• Иван Дмитриевич Орахелашвили: сентябри 1926 — июни 1929
• Александр Иванович Кринитский: ноябри 1929—1930
• Виссарион Виссарионович Ломинадзе: ноябри 1930 — декабри 1930
• Лаврентий Иосифович Картвелишвили: декабри 1930 — 11 ноябри 1931
• Иван Дмитриевич Орахелашвили: 11 ноябри 1931 — 17 октябри 1932
• Лаврентий Павлович Берия: 17 октябри 1932 — 23 апрели 1937

Котибони 2-юм

• 17.10.1932 — 1934 Жозеф Исаакович Меерзон
• 31.05.1934 — 1936 Сергей Александрович Кудрявтсев

Аҳолӣ

Аҳолӣ дар соли 1926:

• ҶШФСП — 5 861 600 наф.; ҳамчунин
  • ҶШС Озарбойҷон — 2 314 600 наф.
  • ҶШС Арманистон — 880 500 наф.
  • ҶШС Гурҷистон — 2 666 500 наф.

ҶШФС Пасиқафқоз
Ҳамагӣ	5 861 600 наф.	100 %
Гурҷиҳо	1 788 200 наф.	30,5 %
Озарбойҷониҳо	1 652 800 наф.	28,2 %
Арманиҳо	1 333 600 наф.	22,8 %
Русҳо	336 100 наф.	5,7 %
Осетинҳо	133 300 наф.	2,3 %
Талишҳо	77 000 наф.	1,3 %
Курдҳо	64 700 наф.	1,1 %
Юнониҳо	57 100 наф.	1 %
Абхозҳо	56 800 наф.	1 %
Лезгинҳо	40 700 наф.	0,7 %
Украинҳо (дақиқнамоӣ)	35 400 наф.	0,6 %
Яҳудиён	29 900 наф.	0,5 %
Татҳо	28 400 наф.	0,5 %
Украинҳо (дақиқнамоӣ)	18 200 наф.	0,3 %
Тоторҳо	9900 наф.	0,2 %
Форсҳо	9400 наф.	0,2 %
Ассирийҳо	3100 наф.	0,05 %
Язидҳо	2800 наф.	0,05 %
Удинҳо	2400 наф.	0,04 %

ҶШС Озарбойҷон Ҳамагӣ 2 314 600 наф. 100 % Озарбойҷониҳо 1 438 000 наф. 62,1 % Арманиҳо 283 000 наф. 12,2 % Русҳо 220 500 наф. 9,5 % Талишҳо 77 000 наф. 3,3 % Курдҳо 41 000 наф. 1,8 % Лезгинҳо 37 300 наф. 1,6 % Татҳо 28 400 наф. 1,2 % Яҳудиён 20 600 наф. 0,9 % Украинҳо 18 200 наф. 0,8 % Тоторҳо 9900 наф. 0,4 % Форсҳо 9400 наф. 0,4 % Удинҳо 2400 наф. 0,1 %

ҶШС Арманистон Ҳамагӣ 880 500 100 % Арманиҳо 743 600 84,45 % Озарбойҷониҳо 76 900 8,73 % Русҳо 19 500 2,21 % Курдҳо 15 700 1,73 % Юнониҳо 3000 0,34 % Украинҳо 2800 0,32 % Ассирийҳо 2200 0,24 %

ҶШС Гурҷистон Ҳамагӣ 2 666 500 наф. 100 % Гурҷиҳо 1 788 200 наф. 67 % Арманиҳо 307 000 наф. 11,5 % Озариҳо 137 900 наф. 5,2 % Осетинҳо 133 300 наф. 5 % Русҳо 96 100 наф. 3,6 % Абхозҳо 56 800 наф. 2,1 % Юнониҳо 54 100 наф. 2 % Украинҳо 14 400 наф. 0,5 % Яҳудиён 9300 наф. 0,3 % Курдҳо 8000 наф. 0,3 % Лезгинҳо 3400 наф. 0,1 % Язидҳо 2800 наф. 0,1 % Ассирийҳо 900 наф. 0,03 %

Тибқи омори барӯйхатгирӣ тамоми гурҷиҳо дар Гурҷистон мезистанд. Дар Озарбойҷон 90% озариҳо, дар ҳоле ки дар Арманистон 55% арманҳои ҶШФСП мезистанд.

Ҳамчунин нигаред

• Иттифоқи Шӯравӣ

Пайвандҳо

• Мақомоти олии идораи давлатии ҶШФСП
• Багирова И. Интеграционные процессы на Южном Кавказе и политика великих держав в исторической ретроспективе XX века // Кавказ и глобализация. 2007. № 2. С.102-113.