ноҳияи Кӯлоб
Ноҳияи Кӯлоб дар нақшаи Тоҷикистон
Донистаниҳо
Кишвар : Тоҷикистон
Вилоят : Хатлон
Марказ: Кӯлоб
Замони таъсис : 23 ноябри соли 1930
Раиси ноҳия:
Ҷуғрофиёи табиъӣ
Паҳноварӣ : 272,9 км²
Шумораи шаҳрҳо : 1
Шумораи ҷамоатҳо : 4
Мардум
Аҳолӣ (2022) : 222,1 ҳаз. нафар
Зичии аҳолӣ (2010) : 670,0 кас/км²
Забони расмӣ : тоҷикӣ
Забонҳои гуфторӣ : тоҷикӣ
Мазҳаб : ҳанафӣ
Нишониҳо
Сарвожа : KC
ISO-намоя[1]: TJ.KT.KC
Пешшумора : +992 3322
Нишонии почта : 735140
Замон : UTC+5
Вебгоҳ : .tj
Шумораи мошинҳо : 03РТ

Ноҳияи Кӯлоб (форсӣ: ناحیۀ کولاب‎) — яке аз ноҳияҳои идории вилояти Хатлон аст ва дар ҷануби Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷой дорад.

Маркази ин ноҳия шаҳри Кӯлоб (форсӣ: کولاب‎) аст, ки дар канори рӯди Ахшу, шохоби рости рӯди Панҷ, 203 км ҷанубу ғарбтар аз Душанбе, дар доманаи кӯҳсори Ҳазрати Шоҳ ҷой дорад.

Аҳолӣ — 222,1 ҳаз. нафар (2022)[2].

Аҳолӣ вироиш

Сол 2021 2022
Аҳолӣ,
ҳазор наф.
218,1 222,1

Ҷойгоҳ вироиш

Ноҳияи Кӯлоб бо сарзамине 272,9 км² дар дараи рӯди Яхоб ҷой дорад. Дар шимол бо ноҳияҳои Ховалинг ва Муъминобод, дар шарқ бо ноҳияи Шӯробод, дар ғарб бо ноҳияи Восеъ ва дар ҷануб бо ноҳияи Ҳамадонӣ ҳамсоя аст.

Таърих вироиш

Сарзамини кунунии ноҳияи Кӯлоб дар садаҳои миёна бахше аз вилояти таърихии Хутталон (форсӣ: خـُتـَلان‎) ё Хуттал (форсӣ: خـُتَّـَل‎) буд ки миёни рӯдҳои Панҷ ва Вахш ҷой дошт[3]. Номи ин вилоятро Хатлон (форсӣ: خـَتلان‎) ва Хуталон (форсӣ: خـُتـَلان‎) ва ал-Хуттал (форсӣ: الختًل‎) низ овардаанд. Ҳаким Абулқосим Фирдавсӣ дар «Шоҳнома» овардааст:

Зи Хатлон в-аз Тирмизу Висагирд,
Зи ҳар сӯ сипоҳ андар овард гирд.

Амирони Хуттал, ки Хутталоншоҳ ва ё Шери Хатлон хонда мешуданд, аслу насаби хешро ба Баҳроми Гӯр (Панҷум Баҳром (Вараҳрон) аз подшоҳони Сосонӣ, 420438 м.) мерасонданд. Хироҷи Хутталро дар замони хилофати Аббосиён 193 300 дирҳам зикр кардаанд.

Пас аз инқилоби Бухоро дар соли 1920 ва таъсиси Ҷумҳурии Мухтори Шӯравии Сотсиалистии Тоҷикистон ин ноҳия 23 ноябри соли 1930 дар бахше аз вилояти Кӯлоб дар Ҷумҳурии Шӯравии Сосиалистии Тоҷикистон таъсис ёфта[4] ва 2 декабри соли 1992 бахше аз вилояти Хатлон шуд[5].

Мардум вироиш

Мардуми ноҳияи Кӯлоб ба яке аз гӯишҳои забони тоҷикӣ сухан мегӯянд. Бар пояи омори соли 2016, ноҳияи Кӯлоб 98,6 ҳаз. тан ҷамъият дошт ва зичии аҳолиаш ҳамроҳ бо шаҳри Кӯлоб 670,0 кас дар км² буд[6].

Бахшбандӣ вироиш

Бар асоси Қонуни тақсимоти кишварӣ, ноҳияи Кӯлоб 1 шаҳр ва 4 ҷамоат дорад[7]:

Ҷамоатҳои ноҳияи Кӯлоб[8]
Ҷамоат Аҳолӣ (2015)
шаҳри Кӯлоб 105 800[9] (2022)
Даҳана 28 701 нафар (2017)
Зарбдор 16240
Зиракӣ 21522
Кӯлоб 11969

Ҳукумат вироиш

Сарвари ноҳия ва шаҳри Кӯлоб Раиси Ҳукумати он аст, ки ӯро Раиси Ҷумҳурии Тоҷикистон таъйин мекунад. Ниҳоди қонунгузори шаҳри Кӯлоб Маҷлиси намояндагони халқӣ мебошад, ки онро раъйдиҳандагони ноҳияи Кӯлоб барои 5 сол интихоб мекунанд.

Иқтисодиёт вироиш

Омӯзишу парвариш вироиш

Ниҳодҳои фарҳангӣ вироиш

Мардуми ноҳияи Кӯлоб бисёр мардуми бо фарҳанг ва меҳмон дӯст мебошанд ва фарҳанги баланди либоспӯши доранд. Либоси милли ин диёр чакан ба ҳисоб меравад. Хӯрокҳои милли ин минтақа дар дигар ҷойҳо маълуму машҳур аст.

Беҳдошту беҳзистӣ вироиш

Адабиёт вироиш

  • Дьяконов М. М. Археологические работы в нижнем течении реки Кафирнигана (Кобадиан). Труды Таджикской археологической экспедиции. Т. 2. — М. — Л.
  • Окладников А. П. Исследования памятников каменного века Таджикистана. Труды Таджикской археологической экспедиции. Т. 3. — М.-Л.. 1958.

Эзоҳ вироиш

  1. Raions of Tajikistan
  2. Агентии омори назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон. ШУМОРАИ АҲОЛИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ТО 1 ЯНВАРИ СОЛИ 2022. 20 ноябри 2022 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 10 октябри 2022.
  3. Камалиддинов Ш.С. Историческая география Южного Согда и Тохаристана по арабоязычным источникам IX - начала XIII вв. Глава 2. Историческая география Северного Тохаристана 2.8. ХУТТАЛАН
  4. Кулябский район
  5. КУЛЯБСКИЙ РАЙОН
  6. Численность населения Республики Таджикистан на 1 января 2016 года. Сообщение Агентства по статистике при Президенте Республики Таджикистан.. 1 октябри 2016 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 2 июли 2015.
  7. Феҳристи номи маҳалҳои Тоҷикистон. — Душанбе: Сарредаксияи илмии Энсиклопедияи Миллии Тоҷик, 2013. — 332 с.
  8. нусхаи бойгонӣ. 26 апрели 2011 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 23 октябри 2011.
  9. Агентии омори назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон. ШУМОРАИ АҲОЛИИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ТО 1 ЯНВАРИ СОЛИ 2022. 20 ноябри 2022 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 10 октябри 2022.