Дирижёр
Дирижёр (фр. diriger – идоракунӣ, роҳбарӣ кардан) — мусиқачии баландихтисос, роҳбари коллективи бадеӣ (оркестр, хор, ансамбл ва ғайра).
Нафаре, ки майлу хоҳиши дирижёри оркестри симфонӣ шуданро дорад, мебояд ӯ аввал консерваторияро бо ягон ихтисос (скрипка, композитор, фортепиано, дир.хор ва ғайра) ба итмом расонад ва баъдан синфи дирижёриро аз нав хатм намояд.
Дирижёр хор, ансамбли эстрадӣ ё оркестри созҳои халқӣ, роҳбарии оркестри симфонӣ (опера, балет)-ро уҳда карда наметавонад. Дирижёр костюми махсус дорад, ки онро «фрак» гӯянд (навъи либоси сиёҳи мардона, ки пеши доманаш кӯтоҳу ақиби доманаш дарозу миёнчок аст). Шакли фрак аз намуди болу думи парасту гирифта шудааст. Дар гардан низ ба ҷои галстуки муқарарӣ, галстуки шапаракмонанд («бабочка») мебанданд. Барои он, ки дасти дирижёриро ҳама хуб бинанд, вай дар дасти росташ чӯбчае (30–35 см) аз чӯби бамбук мегирад, ки тарафи дар даст будааш қуббадор ва тарафи нӯгаш борик мешавад. Дирижёр бояд шунавоии мукаммал, ҳисси ниҳоят баланди ритм, дониши мукаммал дар хусуси имконияту тарзу усули навозиши ҳама созҳои оркестр дошта бошад.
Дирижёри ҳақиқӣ бояд дорои маданияту маърифати баланд бошад ва эҳсосу назокати иҷрои навозандагонро амиқ дарк кунад. Барои мақсади муаллифро ифода кардан, ғояи асарро кушодан, дирижёриро мебояд техникаи хуби дирижёрӣ ва қиёфасозии таъсирбахш дошта бошад. Тавонад тафсири саҳеҳи асари иҷро мешударо кушояд, партитураро озодона хонда тавонад. Дирижёр вазифаи худро бо ҳаракатҳои мавзун, мулоиму равони дастонаш, бо нишон додани суръату тобишҳои динамикӣ ба навохтан ҳамроҳ шудани гурӯҳҳои оркестр, солистон ва ғ. иҷро мекунад. Дар гузашта як зумра дирижёрон дар байни санъаткорон маълуму машҳур буданд. Аз ҷумла композиторони бузург ба монанди К. Вебер, Ф. Лист, Ф. Менделсон, Г. Берлиоз, Р. Вагнер, Г. Маллер, Р. Штраус, С. Рахманинов ва дигарон. Ҳунари дирижёрӣ дар охирҳои а. XIX ва нимаи аввали а. XX як зумра дирижёрҳои бомаҳоратро рӯи саҳна овард, ки дар ҷаҳон шинохта шуданд.[1]
Дирижёрони Тоҷикистон
вироиш- дирижиёрони оркестри симфонӣ
- Александр Степанович Ленский
- Анварҷон Шоймурод
- Берон Меробов
- Ибодулло Абдуллоев
- Толиб Шаҳидӣ
- Урбах Самуил Юлйевич
- Эдуард Айрапетянс
- Ибодулло Абдуллоев
- дирижёрони оркестри созҳои халқӣ
Эзоҳ
вироиш- ↑ Обидпур Ҷ. Луғатномаи тафсирии мусиқӣ / зери назари Б.Қобилова. – Душанбе: Аржанг, 2019. – С.128. – 480 с. ISBN 978-999-47-43-90-2(тоҷ.)