Сарвашт

Сарвашт (форсӣ: سروشت‎) — дараҷае афсарӣ ва симате дар нерӯҳои мусаллаҳ ва ниҳодҳои низомӣ, интизомӣ ва амниятӣ аст, ки поинтар аз саргурд ва болотар аз таҳмбон мебошад; капитан^[1].

**Пайдарпаии дараҷаҳои низомӣ**
Дараҷаи поинтар: Таҳмбон	Сарвашт	Дараҷаи болотар: Саргурд

Сарвашт дар нерӯҳои мусаллаҳ маъмулан симати фармондеҳии ваштро дорад, ки ягоне тактикиест, ки аз ду ё бештар таҳм ташкил шуда ва бахше аз гурдон ё ягоне ҷудогона аст; гурӯҳон^[2], рота^[3].

ВожашиносӣВироиш

«Сарвашт» аз ду вожа сохта шудааст: сар + вашт (порсии миёна: wašt > паҳлавӣ: wast «сада, бахше аз сипоҳ»). Мақулаи дастурии ин вожа исм ва сохтвожаи он ба сурати [исм (сар) + исм (вашт)] аст. Дар сохти ин исм аз фароянди вожасозии таркиб истифода шудааст.

ПешинаВироиш

Сарвашт ҳамчун симати низмомӣ нахустин бор дар сипоҳи Ҳахоманишиён (550 – 330 то милод) падид омадаву «садабад» (порсии бостон: *θata-pati-) номида мешуд ва фармондеҳи «сада» (порсии бостон: *θata-) будааст^[4]. Ҳар сада аз 10 даҳа (порсии бостон: *daθa-) ташкил мешуд ва 100 сарбозро дар бар мегирифт.

Дар сипоҳи Ашкониён (250 то милод — 224 милодӣ), ки созмони радабандии даҳдаҳии сипоҳи Ҳахоманишиёнро ба кор гирифта буд^[5], сада «васт» (паҳлавӣ: wast) ном гирифта ва фармондеҳи он «васт-солор» (паҳлавӣ: wast-sālār) хонда мешуд^[6].

Дар сипоҳи Сосониён (224 — 651 милодӣ) низ ҳамин радабандӣ ба кор мерафта, вале ин ягон «вашт» (порсии миёна: wašt) хонда мешудаву 500 сарбозро дар бар мегирифта ва фармондеҳаш «вашт-солор» (порсии миёна: wašt-sālār) номида мешудааст^[7].

Ин истилоҳро арманиҳо дар замони Сосониён аз эрониён вом гирифтаву ҳануз ҳам дар Нерӯҳои мусаллаҳи Арманистон «рота»-ро «вашт» (арманӣ. Վաշտ) меноманд^[8].

Бо таваҷҷуҳ ба ин пешина, вожаҳои «вашт» ва «сарвашт», ки аз он сохта шудааст, барои ҷойгузин кардани вомвожаҳои русии «рота» (аз лаҳӣ: rota > олмонӣ: Rotte «гурӯҳ, даста») ва «капитан» (аз фр. capitaine > лот. capitaneus «сардор, саркарда») ба Вазорати мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод шудаанд^[9].

ПайвандҳоВироиш

МанобеъВироиш

[1] Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи уҳдадории умумии ҳарбӣ ва хизмати ҳарбӣ»

[2] Фарҳанги ҳазор вожаи низомӣ. — Теҳрон: Фарҳангистони забону адаби форсӣ, Дафтари вожагузинии низомии Ситоди кулли Нерӯҳои мусаллаҳи Эрон, 1392. – с. 161

[3] Коллектив авторов. Том 7, статья «Рота» // Военная энциклопедия / Под ред. П.В. Грачёв. — М.: Воениздат, 2003. — С. 282-283. — 735 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-203-001874-X.

[4] W. Hinz, Altiranisches Sprachgut der Nebenüberlieferungen, Wiesbaden, 1975, p. 87

[5] Никоноров В. П. К вопросу о парфянском наследии в сасанидском Иране: военное дело // Центральная Азия от Ахеменидов до Тимуридов: археология, история, этнология, культура. Материалы международной научной конференции, посвященной 100-летию со дня рождения Александра Марковича Беленицкого (Санкт-Петербург, 2–5 ноября 2004 года) / Отв. ред. В. П. Никоноров. СПб., 2005. С. 156

[6] Farrokh, Kaveh. Sassanian Elite Cavalry AD 224-642. Oxford: Osprey, 2005. ISBN 1841767131. — с. 6—7

[7] Kaveh Farrokh, Gholamreza Karamian, Katarzyna Maksymiuk. A Synopsis of Sasanian Military Organization and Combat Units, Siedlce-Tehran 2018. — ISBN 978-83-62447-22-0. — c. 13

[8] Айвазян А. Терминология организационной структуры Армянской Армии в IV—V вв. // А. Айвазян. Армяно-персидская война 449–451 гг. Кампании и сражения.– Eреван: Воскан Ереванци, 2016; СПб.: Алетейя, 2017. С. 360-464.

[9] Умед Джайхани: В национальной армии и терминология должна быть максимально национальной

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]